H
Hoàng Thị Minh Thư

ĐH QUẢN LÝ VÀ CÔNG NGHỆ UMT

  1. Trang chủ
  2. Cộng đồng
  3. Chiến lược & Định vị

PESTEL – Truyền thông Podcast tại Việt Nam: Cơ hội nào cho sự trỗi dậy của "nền tảng thính giác"?

  • 03/07/2025
  • 241
  • 1

Trong thời đại hiện nay, người dùng đang có xu hướng bị "bội thực hình ảnh" và liên tục bị xao nhãng bởi luồng thông tin nhanh, ngắn và dồn dập. Qua đó, Podcast đang nổi lên như một hình thức truyền thông chậm nhưng lại sâu sắc và mang tính cá nhân hoá cao.

Tại Việt Nam, những cái tên như Have A Sip (Vietcetera), Unlock FM, Tâm Lý Ơi đã không còn xa lạ với Gen Z, trong khi nhiều thương hiệu bắt đầu thử nghiệm podcast như một kênh truyền thông bổ trợ. Tuy nhiên, để Podcast thực sự bứt phá và trở thành một “nền tảng thính giác” đầy tiềm năng thì chúng ta cần đánh giá rõ những động lực thúc đẩy và rào cản hiện hữu thông qua lăng kính phân tích PESTEL – mô hình phản ánh toàn diện sáu yếu tố vĩ mô: Chính trị, Kinh tế, Xã hội, Công nghệ, Môi trường và Pháp lý.

Một số kênh podcast phổ biến tại Việt Nam hiện nay

(Nội dung mang tính học thuật và là phân tích giả định dựa trên mô hình PESTEL)

Political – Chính trị: Không gian mở nhưng chưa rõ ràng

Chuyển đổi số toàn diện là chủ trương xuyên suốt trong định hướng phát triển truyền thông của Chính phủ Việt Nam. Trong đó, các nền tảng nội dung số như Podcast đang được khuyến khích phát triển ở mọi mặt nhưng hiện nay cũng gặp những khó khăn cần được quan tâm như:

  • Podcast chưa được định danh rõ ràng trong hệ thống pháp luật. Nó không nằm trong nhóm báo chí chính thống, cũng không thuộc dạng mạng xã hội có kiểm soát nội dung như Facebook hay YouTube.
  • Nội dung podcast tiềm ẩn nguy cơ vượt rào kiểm duyệt nếu bàn về các chủ đề nhạy cảm (chính trị, giới tính, tôn giáo...) mà không có cơ chế kiểm soát phù hợp.

▶ Podcast tại Việt Nam vẫn đang vận hành trong một “khoảng xám pháp lý” – vừa là cơ hội sáng tạo, vừa là rủi ro về hậu kiểm.

PESTEL – Truyền thông Podcast tại Việt Nam: Cơ hội nào cho sự trỗi dậy của nền tảng thính giác?

Economic – Kinh tế: Thị trường tiềm năng nhưng chưa vững chân

Podcast hấp dẫn ở điểm "chi phí sản xuất thấp". Chỉ cần micro, phần mềm cắt ghép cơ bản và ý tưởng nội dung tốt, bất kỳ cá nhân hay startup nào cũng có thể bắt đầu một kênh podcast.

Tuy nhiên:

  • Khả năng kiếm tiền từ podcast còn rất hạn chế.
    • Các hình thức quảng cáo podcast hiện chưa phổ biến tại Việt Nam.
    • Được ủng hộ và tải trở bởi chủ yếu đến từ thương hiệu quen mặt hoặc cộng đồng nhỏ.
    • Không có nền tảng chuyên biệt hỗ trợ phân phối nội dung và đo lường hiệu quả tương tự YouTube Analytics hoặc Meta Ads.
  • Mặc dù một số nền tảng như Waves, Vietcetera, Zing Podcast đã thử nghiệm mô hình kiếm tiền từ lượt nghe và tài trợ, nhưng quy mô vẫn còn khiêm tốn và hạn chế.

▶ Doanh nghiệp chưa xem podcast là “kênh chính” vì hiệu quả chưa được chứng minh bằng dữ liệu rõ ràng.

Cách để làm Podcast hay và thu hút

Social – Xã hội: Sự trỗi dậy của Gen Z “nghe để hiểu mình”

Theo Edison Research, 84% người nghe podcast hàng tháng Gen Z từng nghe hoặc xem podcast có thành phần video. Đối với đối tượng khán giả trẻ tuổi này, khả năng xem podcaster yêu thích của họ, không chỉ nghe, sẽ bổ sung thêm một lớp tương tác mà các nền tảng âm thanh truyền thống không có. Lý do chính:

  • Podcast cho phép nghe khi đang làm việc, di chuyển, tập thể dục...

  • Người trẻ xem podcast như một nơi chia sẻ, chữa lành, thay vì bị kích động như mạng xã hội.

  • Họ chọn podcast vì nội dung “real” và “raw” – không màu mè, không chỉnh sửa lố.

Chủ đề phổ biến trong podcast hiện nay:

  • Tâm lý học & sức khỏe tinh thần: Tâm Lý Ơi!, The Finding Audio

  • Sự nghiệp & sáng tạo: Have A Sip, Unlock FM, The Present Writer

  • Tài chính cá nhân: Money Lover Podcast, Tài chính 4.0

▶ Podcast trở thành một kênh truyền thông mang tính chữa lành, định vị thương hiệu trên nền tảng cảm xúc thay vì quảng cáo trực diện.

PESTEL – Truyền thông Podcast tại Việt Nam: Cơ hội nào cho sự trỗi dậy của nền tảng thính giác?

Technological – Công nghệ: AI & thuật toán cá nhân hóa thúc đẩy làn sóng mới

Sự phát triển mạnh mẽ của AI giọng nói (Text-to-Speech) và công nghệ cá nhân hóa nội dung đang tạo ra cuộc cách mạng cho Podcast:

  • AI có thể tạo giọng đọc tự nhiên, dịch giọng sang nhiều ngôn ngữ, hỗ trợ dựng podcast nhanh hơn.
    Các nền tảng như Spotify, Apple Podcasts, Zing MP3 đang dùng AI để đề xuất nội dung theo lịch sử nghe, thời gian, tâm trạng.

Bên cạnh đó:

  • Công cụ phân tích hành vi người dùng chưa thực sự mạnh như trong video hoặc social media, gây khó khăn cho nhà sáng tạo trong việc tối ưu nội dung và thời lượng.

▶ AI giúp mở rộng quy mô sản xuất, nhưng việc lạm dụng có thể khiến podcast mất chất “người thật việc thật”.

PESTEL – Truyền thông Podcast tại Việt Nam: Cơ hội nào cho sự trỗi dậy của nền tảng thính giác?

Environmental – Môi trường: Định dạng "xanh" trong thế giới bền vững

So với video, hình thức truyền thông phổ biến hiện nay – Podcast không đòi hỏi quá nhiều thiết bị kỹ thuật. Người sản xuất chỉ cần một micro chất lượng ổn định, phần mềm ghi âm cơ bản và ý tưởng nội dung rõ ràng. Không cần ánh sáng chuyên dụng, không cần cảnh quay, không cần xử lý hậu kỳ phức tạp, podcast tiết kiệm đáng kể chi phí, năng lượng và thời gian.

Khi podcast trở thành công cụ “kể chuyện xanh”

Podcast không chỉ tiết kiệm năng lượng mà còn là công cụ lan toả thông điệp ESG có chiều sâu:

  • Chia sẻ hành trình giảm rác thải – sản xuất xanh: từ thay đổi bao bì, chuyển nhà máy sử dụng năng lượng sạch...
  • Phỏng vấn chuyên gia môi trường, nông nghiệp tái tạo: tạo ra nội dung giáo dục sâu sắc cho người nghe.
  • Phát triển nội dung cộng đồng – CSR/ESG: mini-series hướng dẫn tái chế, sử dụng tài nguyên tiết kiệm.

Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp như Vinamilk, Nestlé, MoMo, hoặc các startup xanh… đã chọn podcast làm phương tiện chính để kể câu chuyện có trách nhiệm với môi trường.PESTEL – Truyền thông Podcast tại Việt Nam: Cơ hội nào cho sự trỗi dậy của nền tảng thính giác?

Gen Z: Thế hệ “nghe nhiều hơn nói” và xu hướng tiêu dùng trách nhiệm

Không thể không nhắc đến vai trò của người trẻ đặc biệt là Gen Z – trong việc thúc đẩy sự phát triển của podcast nói chung và podcast xanh nói riêng. Họ là thế hệ:

  • Sẵn sàng chi tiền cho thương hiệu có giá trị đạo đức, minh bạch và bền vững.
  • Ưa chuộng nội dung có chiều sâu, cảm xúc và mang tính đồng cảm.
  • Thích “vừa học – vừa sống”, tận dụng podcast để nghe trong lúc làm việc, đi lại hoặc thư giãn.

PESTEL – Truyền thông Podcast tại Việt Nam: Cơ hội nào cho sự trỗi dậy của nền tảng thính giác?

Đối với họ, việc nghe một podcast về sống xanh không chỉ là giải trí, mà còn là một cách thể hiện thái độ sống tích cực với môi trường

▶ Podcast phù hợp với xu hướng truyền thông xanh và định hướng “ít tác động – nhiều giá trị” mà thế hệ trẻ đề cao.

Legal – Pháp lý: Rủi ro tiềm ẩn

Podcast ở Việt Nam vẫn phát triển theo hướng tự phát, chưa có quy định pháp lý riêng biệt. Điều này tạo ra nhiều rủi ro tiềm ẩn cho cả cá nhân lẫn thương hiệu khi sản xuất nội dung.

Ba điểm đáng chú ý:

  • Không có hướng dẫn về việc cấp phép sản xuất và phát hành, khiến podcast nằm giữa báo chí – cá nhân – mạng xã hội mà không thuộc rõ vào loại nào.
  • Bản quyền âm thanh, nhạc nền và voice AI chưa được quản lý rõ ràng. Việc sử dụng nội dung không có nguồn gốc dễ dẫn đến vi phạm luật sở hữu trí tuệ.
  • Trách nhiệm pháp lý khi phát tán thông tin sai lệch chưa được xác định cụ thể: ai chịu trách nhiệm – người nói, người sản xuất, hay nền tảng?

▶ Nhà sáng tạo và thương hiệu cần chủ động kiểm duyệt nội dung, đảm bảo bản quyền và cẩn trọng với các chủ đề nhạy cảm – đặc biệt nếu có yếu tố tài trợ. Một quy chuẩn chung cho ngành podcast là điều cần thiết để phát triển chuyên nghiệp và bền vững.

" VẬY KHI PODCAST KHÔNG CHỈ LÀ ÂM THANH – MÀ LÀ CHIẾN LƯỢC TRUYỀN THÔNG TƯƠNG LAI"

Theo góc nhìn cá nhân tôi nhận thấy trong một thế giới ngày càng ồn ào và quá tải thị giác, Podcast đã và đang chứng minh rằng: đôi khi những điều chạm sâu nhất lại đến từ sự tĩnh lặng, từ một giọng nói chân thành, từ một câu chuyện được kể bằng trái tim.

Từ phân tíchPESTEL tôi thấy rằng:

  • Podcast đang hội tụ đủ yếu tố thiên thời – địa lợi – nhân hòa: nền tảng công nghệ phát triển mạnh, thế hệ trẻ tìm kiếm sự sâu sắc và riêng tư, doanh nghiệp bắt đầu chú ý tới những hình thức truyền thông mang tính gắn kết hơn là phô trương.
  • Tuy nhiên, hành lang pháp lý chưa rõ ràng, khó thương mại hoá và thiếu các hệ sinh thái hỗ trợ chuyên biệt vẫn đang là những rào cản lớn cản trở podcast trở thành một “trục truyền thông chính”

1. Podcast đáp ứng nhu cầu thay đổi trong tiếp nhận thông tin của thế hệ mới

Trong một xã hội đang “bội thực” thị giác và dễ bị xao nhãng bởi nội dung ngắn, nhanh, giật gân – podcast mang đến không gian riêng tư và sâu sắc cho người nghe. Đặc biệt với Gen Z – thế hệ tìm kiếm sự đồng cảm, chữa lành và tính xác thực, podcast trở thành "người bạn đồng hành thầm lặng" nhưng đầy thấu hiểu. Những nội dung chậm rãi, chân thực, được kể qua giọng nói ấm áp đang dần chiếm được sự tin tưởng và trung thành từ khán giả.

2. Lợi thế công nghệ, chi phí và khả năng tiếp cận đa dạng

Podcast là một trong những hình thức nội dung có chi phí sản xuất thấp nhất hiện nay, nhưng lại có khả năng lan tỏa mạnh mẽ nhờ sự phát triển của nền tảng số, AI giọng nói, và công nghệ cá nhân hóa trải nghiệm nghe. Với sự hỗ trợ từ các nền tảng như Spotify, Zing MP3, Apple Podcast, cùng khả năng tích hợp AI, podcast không chỉ dễ tiếp cận mà còn dễ dàng mở rộng quy mô sản xuất. Điều này mang lại lợi thế lớn cho cả người sáng tạo nội dung lẫn thương hiệu muốn thử nghiệm chiến lược truyền thông mới.

3. Một phương tiện xanh – truyền cảm hứng và bền vững

Podcast không cần đến ánh sáng, hình ảnh hay dữ liệu nặng nề. Theo nghiên cứu của IEA và Podnews, định dạng âm thanh tiêu thụ năng lượng ít hơn rất nhiều so với video. Trong bối cảnh ESG trở thành kim chỉ nam của nhiều thương hiệu, podcast nổi bật như một phương tiện “xanh” – phù hợp với xu hướng tiêu dùng có trách nhiệm, đặc biệt là của thế hệ trẻ đang ngày càng quan tâm đến sự bền vững.

4. Tăng cường chiều sâu thương hiệu qua câu chuyện

Podcast cho phép thương hiệu đi sâu vào việc kể chuyện: từ hành trình xây dựng giá trị cốt lõi, chia sẻ những nỗ lực ESG, đến các cuộc phỏng vấn đầy cảm hứng với nhân sự, chuyên gia, khách hàng. Những giá trị thương hiệu không dễ truyền tải qua TVC 30 giây hoặc post mạng xã hội có thể được “giải mã” trọn vẹn trong một tập podcast dài 10–20 phút. Đây là điều giúp thương hiệu kết nối lâu dài với cộng đồng, tạo ra sự đồng cảm thay vì chỉ để lại ấn tượng nhất thời.

5. Nhưng để phát triển bền vững, cần vượt qua rào cản

Cũng từ mô hình PESTEL, có thể thấy rằng: Podcast tại Việt Nam vẫn đang thiếu một hệ sinh thái hỗ trợ đồng bộ – từ pháp lý, đo lường hiệu quả, đến chuẩn hóa quảng cáo và bản quyền. Việc chưa có hành lang pháp lý rõ ràng khiến cả thương hiệu và người sáng tạo nội dung phải “tự bơi” trong một không gian vừa tự do nhưng cũng đầy rủi ro. Đây là yếu tố quan trọng mà cả cơ quan quản lý, các nền tảng lẫn đơn vị truyền thông cần nhanh chóng cải thiện để podcast thực sự trở thành một kênh truyền thông chuyên nghiệp, được đầu tư bài bản.

Tài liệu tham khảo: