B&Company: Ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam và những động thái đầu tư gần đây

Ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam đang trên đà tăng trưởng với những hỗ trợ bởi chính phủ. Mặc dù vẫn đang trong giai đoạn đầu phát triển, ngành công nghiệp bán dẫn đang dần khẳng định vị thế như một nhân tố quan trọng trong phát triển kinh tế Việt Nam.

Tổng quan về ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam

Thị trường bán dẫn Việt Nam dự kiến sẽ đạt doanh thu khoảng 21 tỷ USD vào năm 2025, đánh dấu mức tăng 18% so với năm 2024 và 49% so với 5 năm trước. Thị trường dự kiến sẽ tiếp tục mở rộng với tốc độ tăng trưởng hàng năm là 10% từ năm 2025 đến năm 2029.[1].

Quy mô thị trường bán dẫn tại Việt Nam giai đoạn 2020-2025 theo sản phẩm

Đơn vị: Tỷ USD

Nguồn: Statista

Từ năm 2020 đến năm 2024, mạch tích hợp (IC) tiếp tục thống trị thị trường và cho thấy xu hướng tăng từ 81% doanh thu năm 2020 lên 85% doanh thu thị trường bán dẫn vào cuối năm 2024. Trong khi IC được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau, bao gồm thiết bị điện tử, ô tô, chăm sóc sức khỏe, v.v., các thành phần bán dẫn khác như quang điện tử, bán dẫn rời rạc và cảm biến & bộ truyền động vẫn còn hạn chế trong sử dụng. Do đó, doanh thu thị trường cho các thành phần này vẫn ở mức thấp, chỉ chiếm 15% tổng thị trường vào năm 2024, với ít biến động trong giai đoạn này.

Ngoài ra, năm 2024 cũng ghi nhận mức giải ngân FDI cao nhất mọi thời đại, đạt khoảng 25 tỷ USD, tăng tổng cộng 9% so với cùng kỳ năm trước.[2]. Điều này đưa Việt Nam trở thành thị trường đầu tư có giá trị cao, không chỉ cho toàn bộ nền kinh tế mà còn cho ngành công nghiệp bán dẫn.

Đối thủ cạnh tranh chính trong ngành công nghiệp bán dẫn

Ngành công nghiệp bán dẫn được chia thành ba giai đoạn chính: thiết kế và nghiên cứu, sản xuất và lắp ráp–thử nghiệm–đóng gói.[3] Nhìn chung, thị trường bán dẫn của Việt Nam phần lớn do các công ty quốc tế thúc đẩy, chủ yếu hoạt động ở giai đoạn thiết kế và nghiên cứu. Ngược lại, các phân khúc sản xuất và lắp ráp–thử nghiệm–đóng gói chỉ có một số lượng hạn chế các công ty tham gia. Sự tham gia trong nước của Việt Nam vào ngành này vẫn còn rất ít, chủ yếu tham gia vào thiết kế và nghiên cứu, trong khi thiếu khả năng tham gia vào các quy trình sản xuất và lắp ráp.

Về mặt thiết kế và nghiên cứu, có rất nhiều công ty đang hoạt động trong lĩnh vực này, chủ yếu đặt tại các thành phố lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Trong khi hầu hết các công ty này đều là công ty nước ngoài, đến từ các quốc gia như Nhật Bản, Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc và Hoa Kỳ, Việt Nam cũng có một đại diện trong nước là FPT Semiconductor. Công ty hoạt động trong giai đoạn này tập trung vào phát triển chipset và thiết bị điện tử.

Ngược lại, phân khúc sản xuất hiện đang do các công ty từ các quốc gia có ngành công nghiệp bán dẫn mạnh, như Samsung và Hana Micron từ Hàn Quốc, và Micro Commercial Components từ Trung Quốc thống trị. Các cơ sở sản xuất này chủ yếu nằm trong các khu công nghiệp lớn, sản xuất các sản phẩm bán dẫn chính như bảng mạch in, mạch tích hợp và linh kiện bán dẫn.

Các giai đoạn lắp ráp – thử nghiệm – đóng gói có xu hướng tương tự với các đại diện đến từ Hoa Kỳ như Amkor và Intel. Các sản phẩm chính là linh kiện điện tử, chipset và các sản phẩm công nghệ nội bộ khác.

Động thái đầu tư vào ngành công nghiệp bán dẫn

Đầu tư vào ngành bán dẫn của Việt Nam chủ yếu được thúc đẩy bởi các doanh nghiệp tư nhân và các tập đoàn nước ngoài lớn, với số vốn lên tới hàng triệu đô la. Tuy nhiên, đến cuối năm 2021, cùng với sự suy thoái kinh tế, thị trường bắt đầu chậm lại. Intel là công ty đầu tiên tuyên bố sẽ không theo đuổi các khoản đầu tư mới sau khi đã đầu tư hơn 1 tỷ đô la vào cuối năm 2021[4]. Samsung nhanh chóng theo dõi một năm sau đó, không cho thấy hoạt động đầu tư nào nữa sau khi phân bổ khoảng 900 triệu đô la Mỹ để mở rộng sản xuất.[5].

Tuy nhiên, nền kinh tế Việt Nam đã nhanh chóng phục hồi, cùng với các sáng kiến của chính phủ nhằm phát triển hơn nữa ngành công nghiệp bán dẫn. Bắt đầu từ năm 2024, thị trường đã lấy lại đà tăng trưởng, thu hút hàng loạt khoản đầu tư từ các công ty lớn trên toàn cầu.

Hơn nữa, vào ngày 19 tháng 2 năm 2025, Nhật Bản và Việt Nam đã tổ chức một cuộc họp tập trung vào việc thúc đẩy hợp tác trong ngành công nghiệp bán dẫn. Với lực lượng lao động trẻ và dồi dào của Việt Nam, Nhật Bản đang tìm kiếm các cơ hội hợp tác lao động cùng với các khoản đầu tư tiềm năng, đặc biệt là trong lĩnh vực bán dẫn[6]. Ngoài ra, Nhật Bản đã đưa ra kế hoạch mở rộng ngành công nghiệp bán dẫn của riêng mình lên hơn 10 tỷ đô la Mỹ vào năm 2025 và 333 tỷ đô la Mỹ vào năm 2030. Sự tăng trưởng rộng lớn hơn của ngành này có thể mở ra nhiều cơ hội đầu tư hơn nữa cho Việt Nam thông qua việc tăng cường hợp tác[7].

Sáng kiến của Chính phủ nhằm phát triển ngành công nghiệp bán dẫn

Chính phủ đã đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp bán dẫn, hướng tới mục tiêu đưa Việt Nam trở thành trung tâm toàn cầu quan trọng trong ngành.

Chính sách của Việt Nam nhằm thúc đẩy hơn nữa ngành công nghiệp bán dẫn

Cơ hội và thách thức cho nhà đầu tư

Bên cạnh sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ, Việt Nam cũng nắm giữ những cơ hội đáng kể cho sự tăng trưởng của ngành công nghiệp bán dẫn. Tính đến năm 2024, ước tính Việt Nam có 22 triệu tấn khoáng sản “đất hiếm”, chiếm hơn 18% nguồn cung toàn cầu—lớn thứ hai thế giới sau Trung Quốc[10]. Ngoài ra, bắt đầu từ năm học 2025, một số trường đại học Việt Nam, bao gồm Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Bách khoa và Đại học Khoa học Tự nhiên, sẽ giới thiệu các chương trình mới về công nghệ bán dẫn để tăng cường nguồn nhân lực.[11].

Mặt khác, các nhà đầu tư tại Việt Nam vẫn còn gặp nhiều thách thức vì các quy định và thủ tục hành chính phức tạp thường tốn nhiều thời gian.[12]. Ngoài ra, chi phí hậu cần vẫn còn cao. Việt Nam hiện đang mất 16% GDP vào chi phí hậu cần, so với các nước khác trong khu vực, như 11% ở Nhật Bản, 8% ở Singapore hoặc 13% ở Malaysia, v.v.[13]. Điều này có thể trở thành gánh nặng cho các công ty vì họ phải trả nhiều tiền hơn để tiếp cận công nghệ tiên tiến, điều này sẽ làm chậm quá trình áp dụng và làm suy yếu khả năng cạnh tranh toàn cầu của các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam.