Bookaholic #33: “The Third Door” – Tìm ra một lối khác

“The Third Door” (tựa Việt: “Kẻ khôn đi lối khác”) là quyển sách kể về hành trình kéo dài bảy năm của tác giả Alex Banayan trong nỗ lực tìm gặp những người thành công nhất ở nhiều lĩnh vực. Mục đích của việc này là để tìm câu trả lời cho câu hỏi (do tác giả tự hỏi mình) sau nhiều đêm trằn trọc nhìn lên trần nhà vào năm nhất đại học: Những người được cho là thành công nhất trên thế giới, “họ đã đi những bước đầu tiên lên núi như thế nào”?.

Nếu đọc đến đây và bạn đang nghĩ, vậy là chúng ta sẽ có 10 bài phỏng vấn dạng hỏi đáp đơn thuần thì không. Chúng ta có một hành trình, một cuộc phiêu lưu thật sự.

Alex Banayan không chỉ kể lại những gì người thành công đã nói, mà còn cho người đọc thấy chặng đường đầy hoài nghi, bế tắc, những cú vồ hụt, những cánh cửa đóng chặt, và cả những khoảnh khắc nhỏ bé nhưng thay đổi cả hành trình. Đó là cam kết theo đuổi một sứ mệnh, dù không ai trao nó cho anh. Người ta vẫn nói nhiều về kết quả mà bỏ qua những thứ góp nhặt được trên hành trình.

Và dưới đây là 4 bài học tôi nhận được khi theo dấu Alex nhìn lại hành trình anh tìm gặp những con người như Bill Gates, Lady Gaga, Steve Wozniak, Quincy Jones, Maya Angelou, và nhiều tên tuổi khác. Tôi xin được tạm gọi đây là những bài học dành cho những người đang ở giữa ranh giới trường học – trường đời, những người vừa bước vào thế giới đi làm của “người lớn”.

Alex Banayan không chỉ kể lại những gì người thành công đã nói, mà còn cho người đọc thấy chặng đường đầy hoài nghi, bế tắc, những cú vồ hụt và những cánh cửa đóng chặt...
Nguồn: Medium

Bài học thứ nhất: Hãy kiên trì, nhưng đừng biến bản thân thành một người phiền toái

Thời điểm bắt đầu, Alex không có bất kì mối quan hệ hay kinh nghiệm nào trong tay, để tìm gặp được một nhân vật, anh ấy dường như đã làm tất cả mọi cách có thể. Khi muốn gặp Tim Ferriss, anh đã gửi đi tổng cộng… 31 bức thư.

Nhưng không phải tất cả nỗ lực của anh ấy đều mang về kết quả. Có những gương mặt tầm cỡ thật sự đồng ý gặp anh vì sự kiên trì và sự chuẩn bị kỹ lưỡng của anh – dành cả nghìn giờ để nghiên cứu về mỗi nhân vật. Chẳng hạn nhờ một chuỗi kết nối, anh đã được phỏng vấn Bill Gates tại chính văn phòng của Microsoft.

Nhưng cũng có những người đưa anh vào “blacklist” (như Tim Ferriss hay Warren Buffett) vì họ cảm thấy bị làm phiền quá mức. Ranh giới giữa làm phiền và kiên trì thì vốn dĩ rất mong manh. Thực chất, khi đi đến khoảng một phần ba của hành trình, Alex đã nhận ra điều này: “Không có câu châm ngôn nào từng nhắc nhở tôi về sự nguy hiểm của việc quá kiên trì. Tôi cũng chưa từng một lần dừng lại và tự hỏi: Tôi có phải là loại người mà người khác muốn giúp đỡ không?”.

Việc bị từ chối, thực chất là một điều vẫn diễn ra trong cuộc sống hằng ngày, từ những nhờ vả rất nhỏ đến mong muốn hợp tác kinh doanh, và chúng ta vốn không có cách nào để biết được thực sự chuyện gì đang diễn ra trong cuộc sống của mỗi người. “Cậu không thể đoán được tâm trạng hay cảm xúc của họ. Tất cả những gì cậu có thể làm là kiểm soát nỗ lực của chính mình” – doanh nhân Elliott Bisnow đã nói với Alex khi anh loay hoay tự hỏi vì sao sự nhiệt thành của mình không dẫn tới đâu.

Việc bị từ chối, thực chất là một điều vẫn diễn ra trong cuộc sống hằng ngày.
Nguồn: Unsplash

Bài học thứ hai: Người cho bạn bài học lớn chưa chắc là người bạn nghĩ mình cần gặp

Trong quá trình Alex tìm gặp những người mà anh đã ghim lên bàn làm việc và tìm đọc gần như mọi loại tài liệu về họ, thực chất, những nỗ lực của anh đôi khi lại rẽ anh sang một hướng khác. Khi theo đuổi Apple, ai cũng nghĩ nhân vật anh nên gặp là Steve Jobs. Nhưng cuối cùng, người mà Alex gặp được lại là Steve Wozniak, đồng sáng lập Apple – người luôn cảm thấy mình hạnh phúc vì “mỗi ngày tôi đều làm thứ mình muốn”.

Họ cùng nhau thành lập Apple, nhưng Wozniak lại vui vẻ khi tiếp tục làm việc như một kỹ sư. Khi Apple nộp hồ sơ cho lần phát hành cổ phiếu ra công chúng đầu tiên. J, Wozniak phát hiện Jobs đã từ chối quyền mua cổ phiếu của những nhân viên đầu tiên tại Apple. Vì Jobs không nhượng bộ, Wozniak sau đó đã lấy phần của mình tặng cho những nhân viên đầu tiên, những người sau này đã trở thành triệu phú. Wozniak không phải là biểu tượng truyền thông như Jobs, nhưng lại là người cho Alex bài học sâu sắc nhất về sự mãn nguyện và định nghĩa khác về thành công.

Tương tự, huyền thoại âm nhạc Quincy Jones – người từng sản xuất cho Michael Jackson và là người có mạng lưới mối quan hệ sâu rộng bậc nhất Hollywood – đã khiến Alex nhận ra rằng: “Tôi đã dành năm năm vừa rồi chỉ để nhìn lên – ngưỡng vọng người đàn ông giàu nhất thế giới, nhà đầu tư thành công nhất, đạo diễn nổi tiếng nhất”. Nhưng cuối cùng, chính Quincy Jones mới là người đã giúp Alex hoàn thiện bản thân.

Có đôi lúc, người mà bạn nghĩ mình cần gặp chưa chắc là người sẽ dạy bạn điều cần học. Và bất kì ai mà bạn gặp hằng ngày, thực chất đều có thể cho bạn bài học, từ chú bảo vệ ở công ty cho đến người đồng nghiệp ngồi cạnh. Những người tưởng chừng không có gì để học hỏi lại có thể mở ra cho bạn một lối đi hoàn toàn mới. Không cần phải gặp những người lớn lao mới có thể nhận được bài học lớn lao.

Bài học thứ ba: Mối quan hệ rất quan trọng, nhưng chân thành còn quan trọng hơn

Đôi lúc, tất cả những gì bạn cần để duy trì được một mối quan hệ đã xây dựng là sự chân thành.
Nguồn: Pexels

Thế giới hiện đại ca ngợi việc “networking” như một kỹ năng sống còn, nhưng với tôi, “The Third Door” lại nhấn mạnh một điều khác: Mối quan hệ chỉ thật sự bền vững khi được xây dựng trên sự chân thành. Alex từng được Elliott Bisnow – nhà sáng lập Summit Series – khuyên rằng: “Hoặc bạn là bạn họ, hoặc bạn là fan của họ. Bạn không thể là cả hai”.

Nhưng đôi lúc, tất cả những gì bạn cần để duy trì được một mối quan hệ đã xây dựng là: sự chân thành. Nếu chỉ nghĩ đến nhau vì lợi ích, họ cũng sẽ chỉ nghĩ đến bạn, khi họ cần lợi ích từ bạn.

Trong quá trình tìm kiếm cơ hội gặp được Warren Buffett, Alex đã nhờ đến người anh – cũng là người bạn của anh, một người từng tự xưng là trợ lý Warren Buffett để giúp kết nối. Thế nhưng sau đó, Alex phát hiện ra rằng đó chỉ là một lời nói dối. Và càng đáng buồn hơn là, chính sự kỳ vọng nặng nề của anh đã khiến người kia phải liên tục “giả vờ” thật sự là trợ lý của Warren Buffett để không làm anh thất vọng.

Quan hệ không nên xây trên sự tính toán. Đôi khi, chỉ cần thành thật về cảm xúc và giá trị mà người kia mang đến là đủ. Giống như khi Alex nói với Tony Hsieh (Zappos) rằng cuốn sách của ông đã cứu rỗi cuộc đời anh, dù đã rất phân vân anh nên chia sẻ thành thật với Tony Hsieh hay nên cố gắng tỏ ra mình “ngang hàng”. “Trong khoảnh khắc đó, tôi biết mình cần phải là chính mình”. Chính sự chân thành ấy đã trở thành chất keo kết nối họ, chứ không phải nỗ lực tính toán nào.

Chân thành không đảm bảo bạn có được mối quan hệ với người nổi tiếng, nhưng nó đảm bảo bạn không đánh mất chính mình trên hành trình đó.

Bài học thứ tư: Khoảnh khắc bùng phát là viển vông, không có may mắn ngẫu nhiên nào cả

Một trong những đoạn đối thoại để đời của Alex là với Elliott Bisnow. Khi Alex liên tục hỏi về khoảnh khắc bùng phát (breakthrough moment), Elliott Bisnow đã thẳng thừng đáp: “Cậu là đồ ngốc. Cậu đã đặt câu hỏi ngu ngốc đó khi chúng ta gặp nhau lần đầu và anh đã nói với cậu rằng không có điểm bùng phát nào cả. Tất cả đều là sự kết hợp của những bước nhỏ”.

Nhiều người trong giới sáng tạo thường nói về “khoảnh khắc thiên tài” và kỳ vọng vào việc insight sẽ đến lúc ta không ngờ, nhưng Elliott khiến tôi phải nhìn nhận lại. “Điểm bùng phát chỉ xuất hiện khi nhìn lại”, Elliott nói thêm, “Cậu không cảm nhận được nó trong khó khăn. Việc của một doanh nhân là thúc đẩy, chứ không phải bùng phát”.

Đó là lý do tại sao những người thành công thực sự luôn nhún mình học hỏi, ngay cả khi họ đã “ở trên đỉnh trò chơi”. “Ngoài kia là cả một thế giới rộng lớn”, chính tư duy “luôn có điều để học” là nền tảng cho sáng tạo thật sự.

“Ngoài kia là cả một thế giới rộng lớn”, chính tư duy “luôn có điều để học” là nền tảng cho sáng tạo thật sự.
Nguồn: Unsplash

Mỗi khi đọc về Bill Gates, Warren Buffett hay những biểu tượng thành công rực rỡ khác, Alex đều tự hỏi bao nhiêu phần trong thành công của họ là kết quả của những sự việc dường như ngẫu nhiên đến diệu kỳ. “Nếu buổi tối Chủ Nhật đó trời không mưa, Qi đã ở nhà với gia đình, đã không gặp vị giảng viên, và mọi chuyện sau đó đã không xảy ra. Song, việc năm bài nghiên cứu được đăng của Qi thì không hề ngẫu nhiên”.

May mắn không hoàn toàn ngẫu nhiên, nó chỉ dành cho người đã chuẩn bị sẵn sàng. “May mắn giống như một chiếc xe buýt”, Giáo sư Qi Lu nói với Alex, “Nếu cậu lỡ một chuyến, sẽ luôn có chuyến tiếp theo. Nhưng nếu chưa chuẩn bị sẵn sàng, cậu sẽ không thể lên xe được”.

“May mắn giống như một chiếc xe buýt. Nếu cậu lỡ một chuyến, sẽ luôn có chuyến tiếp theo. Nhưng nếu chưa chuẩn bị sẵn sàng, cậu sẽ không thể lên xe được”.
Nguồn: Pexels

Vậy rốt cuộc, “cánh cửa thứ ba” trên thế giới này là gì?

Alex Banayan viết: “Đó là lối vào mà bạn phải rời khỏi hàng, chạy vào ngõ hẻm, đập cửa cả trăm lần, cạy mở cửa sổ, lẻn qua nhà bếp – luôn luôn có cách”.

Nhưng vì sao trong khuôn khổ bài viết này tôi lại không tập trung kể cho bạn nghe về cách Alex đã tìm gặp những người thành công nhất trên thế giới để phỏng vấn họ? Đơn giản thôi, tôi cho rằng, chuyện tìm ra được con đường riêng cho bản thân mình quan trọng hơn nhiều lần chuyện cố gắng làm lại cuộc đời của một ai đó.

Hơn hết, lời khuyên của những cho dù là người thành công nhất thực chất cũng chỉ đúng nhất với bản thân của họ.

“The Third Door” đề cao sự sáng tạo, đề cao những cách nghĩ vượt thoát khỏi lối mòn thông thường, chứ không trao cho ai đáp án.
Nguồn: Future Party

Dù ý tưởng lớn để bắt đầu hành trình cho ra quyển sách này của Alex là đi tìm chìa khóa cho thành công, nhưng thực tế, “The Third Door” đề cao sự sáng tạo, đề cao những cách nghĩ vượt thoát khỏi lối mòn thông thường, chứ không trao cho ai đáp án.

Nếu bạn vẫn đang tò mò, nhưng rốt cuộc thì sinh viên 18 tuổi làm sao để gặp được những người đó? 361 trang quyển sách sẽ giúp bạn trả lời. Tôi xin để lại hành trình khám phá này, cho bạn.

Xem thêm các bài viết cùng chuyên mục tại đây.

Phố Hương / Brands Vietnam
* Nguồn: Brands Vietnam