Khi cờ vua tương đồng với tiếp thị về các nguyên tắc của chiến lược

Trong suốt lịch sử của con người về xung đột và chiến tranh, cờ vua đã nổi lên như một bản sao đơn giản của chiến tranh, và nghệ thuật chiến tranh được tin là được hàm chứa nhiều trong cờ vua.

Bạn có chơi cờ không? Bạn có làm công việc tiếp thị không? Đây là hai câu hỏi cơ bản mà tôi khuyên mọi người nên tự hỏi mình trước khi đi vào chi tiết.

Bài viết dựa trên quan điểm của ông Nguyễn Hải Minh – Author, Minimal Marketing.

Trong 10 năm qua, tôi là một người làm tiếp thị chuyên nghiệp và hơn thế nữa là một người chơi cờ. Tôi chơi cờ khi tôi học tiểu học và trung học nhưng không có thói quen này ở tuổi trưởng thành, cho đến gần đây khi tôi phát hiện ra một cộng đồng cờ vua tuyệt vời tại Chess.com và hiện đang là một thành viên tích cực.

Là một nhà điều hành doanh nghiệp tư vấn và phụ trách nhóm hoạch định chiến lược, tôi đã dành một lượng thời gian lớn để nghiên cứu lịch sử và bản chất công việc của mình – chiến lược, từ chiến tranh Trung Quốc của Sun Tzu, chiến tranh La Mã với Hannibal, chiến tranh hiện đại và tiếp thị trong kinh doanh. Hành trình kỳ diệu đã đưa tôi từ một người mới đến một chiến lược gia giàu kinh nghiệm.

Vậy đâu là những nguyên tắc chung giữa cờ vua và tiếp thị, và bằng cách nào những nguyên tắc của cờ vua có thể mang lại lợi ích cho quá trình hoạch định chiến lược tiếp thị? Cá nhân tôi tin rằng dù làm việc bất kể ngành nghề nào mọi người đều nên thử chơi cờ. Bên cạnh những lợi ích về trí lực vốn được biết đến như tăng IQ, giảm mất trí nhớ hoặc đơn giản là một cách rèn luyện tư duy, nhiều nguyên tắc của cờ vua khá giống với những gì tôi đã làm trong tiếp thị trong 10 năm qua. Do đó, điều này về cơ bản chỉ là để chia sẻ quan điểm của tôi về cách cờ vua có thể trở thành nguồn cảm hứng cho những người làm công việc tiếp thị hoặc kinh doanh, đặc biệt là về chiến lược.

Dưới đây là năm nguyên tắc áp dụng từ cờ vua mà tôi kết luận:

1. Khai cuộc – làm đúng ngay từ khi bắt đầu

(Và nếu làm không đúng thì cũng không sao!)

Thế mở cờ đặt nền tảng chiến lược cho toàn bộ trò chơi, nên nó không có nhiều giá trị nếu một người chơi không có đủ kinh nghiệm để hiểu được những hàm ý sâu xa trong từng nước đi.

Không giống như niềm tin phổ biến rằng người mới bắt đầu chơi cờ nên học thế mở cờ, thay vào đó, họ nên học các thế tàn cuộc và chiến thuật. Trên thực tế, thế mở cờ thường dành cho các chuyên gia đã thành thạo mọi thứ và giờ đây họ tìm kiếm sự kiểm soát toàn bộ ván cờ một cách tốt hơn bằng cách thiết lập chiến lược lớn. Vì các thế mở cờ đặt nền tảng chiến lược cho toàn bộ trò chơi, nên nó không có nhiều giá trị nếu một người chơi không có đủ kinh nghiệm để hiểu được những hàm ý sâu xa trong từng nước đi.

Trong thực tiễn tiếp thị, tôi tin rằng nếu công ty hoạt động trong thị trường quen thuộc và được thiết lập tốt, chiến lược là điều bắt buộc. Nếu thị trường là mới và công ty đang hoạt động như một công ty khởi nghiệp, thì công ty nên tập trung vào một thứ khác, không phải chiến lược. Nói tóm lại, chiến lược chỉ cần thiết khi người ta đã thành thạo việc thực thi và có sự hiểu biết thấu đáo về tình huống mà công ty đang gặp phải. Nếu không, đừng bận tâm đến chiến lược làm gì.

2. Trung cuộc: Chiến lược lớn và Chiến thuật chi tiết

Không giống như cách hiểu thông thường rằng cờ vua là biểu tượng của chiến lược, cờ vua thường được người chơi biết đến là 90% về chiến thuật – trình tự đúng của một số động tác hướng tới người chơi, chiến thắng hữu hình hoặc thậm chí có giá trị vô hình như vị trí thuận lợi. Trong trường hợp này, chiến lược vẫn có tầm quan trọng riêng nhưng chỉ khi người chơi ở cấp độ cao và họ đã rất thành thạo về chiến thuật chi tiết rồi.

Tương tự như vậy, tôi tin rằng chiến lược tiếp thị chỉ quan trọng đối với các doanh nghiệp khi nó đã đủ trưởng thành hoặc vượt qua giai đoạn trứng nước trong chu kỳ tăng trưởng. Trước giai đoạn, chiến thuật vẫn là chìa khóa để trước hết tồn tại và sau đó mới là phát triển. Trong thực tế tiếp thị, các công ty trẻ có thể chấp nhận một mức độ lộn xộn nhất định và điều này là hoàn toàn bình thường. Chiến lược chỉ cần thiết khi họ bước vào giai đoạn phát triển và cần một nền tảng vận hành được thiết lập tốt.

3. Trung cuộc: Thời gian và Độ chính xác

Có bốn định dạng khác nhau của thi đấu cờ vua bao gồm cổ điển (classical), cờ nhanh (rapid), cờ chớp (blitz) và cờ siêu chớp (bullet). Một ván cờ vua cổ điển có thể kéo dài tới 200 phút trong khi cờ siêu chớp thường kết thúc trong vòng 3 phút. Trong cờ vua cổ điển, chiến lược đóng một vai trò quan trọng sau khi mở cờ cho cả hai bên. Một ván đấu có thể bao gồm ít hơn 60 nước đi cho mỗi bên; tuy nhiên, một nước đi chiến lược đặt ra các nguyên tắc cơ bản cho toàn bộ trò chơi có thể mất tới 20 phút để suy nghĩ.

Trong thể thức cờ siêu chớp, mọi thứ hoàn toàn khác biệt. Có một quy tắc cơ bản cho tất cả những người chơi cờ siêu chớp, đó là “Không đi bất cứ nước cờ sai lầm ngớ ngẩn nào (blunder)” và chỉ như vậy thôi! Có một sự đánh đổi giữa thời gian và độ chính xác nhưng khi người chơi phải thực hiện khoảng 40 nước đi trong vòng 3 phút, chơi nhanh là chìa khóa để sống sót. Vì lý do này, quá nhiều thời gian dành cho tư duy chiến lược có thể dẫn đến sự bất lợi hay thậm chí thua cuộc trong ván cờ.

Trong thực tiễn tiếp thị, nhiều cơ hội thị trường đến và đi cực kỳ nhanh trong thời đại kinh doanh hiện đại này giống như thể thức cờ siêu chớp. Vì lý do này, quá nhiều thời gian dành cho việc lập kế hoạch sẽ dẫn đến lãng phí cơ hội trong tầm tay. Khi thời gian ngắn, chiến lược tiêu tốn quá nhiều thời gian là không thích hợp.

4. Trung cuộc: Sự gắn kết trong Trình tự Đúng

Trong cờ vua, chiến thuật là chuỗi các nước đi phải được thực hiện với tính chính xác tuyệt đối. Một nước đi sai lầm sẽ phá hỏng tất cả nỗ lực và thậm chí còn khiến ván cờ rơi vào thế bất lợi. Khác với chiến thuật chi tiết, biến thể của chiến lược rất nhiều và hoàn toàn không có hướng dẫn cho các nước đi cụ thể như thế nào, đơn giản có thể chỉ là việc người chơi phải tập trung toàn phân của mình để phá vỡ một điểm cân bằng nào đó trên bàn cờ hoặc tập trung tất cả nguồn lực vào một cách của mặt trận cờ thế.

Trong thực hành tiếp thị, các chiến lược lớn vẫn cần sự linh hoạt và nhanh chóng tùy thuộc vào tình hình thị trường. Tuy nhiên, chiến thuật và hoạt động hàng ngày cần phải được kết hợp và thực hiện một cách chính xác để có hiệu quả, được cân nhắc kỹ lưỡng và được hỗ trợ bởi lý luận phân tích tốt. Nó được so sánh với một chuỗi các hành động sẽ không dẫn đến bất kỳ thành công nào nếu một hành động bị bỏ lỡ hoặc thực hiện kém hiệu quả.

5. Tàn cuộc: Chiến thuật để sống còn

Nếu hai người chơi ở cùng cấp độ thì khả năng cao là ván đấu sẽ dẫn đến hồi tàn cuộc. Trên thực tế, rất khó để đạt được chiến thắng ở giai đoạn trung cuộc với các đối thủ cùng cấp bởi vì độ biến thể của thế cờ là rất lớn khi nó được thêm vào sau mỗi nước đi của cả hai. Các đại kiện tướng cờ vua luôn ghi nhớ những thể cờ tàn trong tâm trí ngay từ khi bắt đầu cuộc chơi. Tương tự, kế hoạch dự phòng hoặc phương thức thoát thân là cần thiết cho tất cả các doanh nghiệp.

Cho dù kế hoạch có hoàn hảo đến đâu, luôn luôn có khả năng xảy ra sai sót và chủ doanh nghiệp nên chuẩn bị cho việc thu dọn tàn cuộc.

Tuy nhiên, tàn cuộc rất ngắn và đòi hỏi độ chính xác cao như như các chiến thuật chi tiết chứ không bao hàm yếu tố chiến lược nào. Một nước đi sai sẽ thay đổi toàn bộ cục diện của ván đấu. Khi được tham chiếu theo tiếp thị thực tiễn, các chiến lược là một khoản đầu tư mạo hiểm nhưng cần độ chính xác hoàn hảo để đạt được kết quả thuận lợi và yếu tố chính, một lần nữa, là về độ chính xác của chiến thuật giúp doanh nghiệp hoạt động trên nền tảng hàng ngày. Tương tự, kế hoạch dự phòng hoặc phương thức thoát thân là cần thiết cho tất cả các doanh nghiệp. Cho dù kế hoạch có hoàn hảo đến đâu, luôn luôn có khả năng xảy ra sai sót và chủ doanh nghiệp nên chuẩn bị cho việc thu dọn tàn cuộc.

Thứ ba, khuyến cáo rằng tất cả những người mới bắt đầu nên học các thế cờ tàn trước vì theo quan điểm của tôi nó khá giống với việc hiểu một doanh nghiệp từ dưới lên trên trước khi thực sự lên kế hoạch chiến lược cho nó.

Từ việc so sánh trên, quan điểm và kết luận của tôi là:

Trong khi chiến lược lớn là điều cần thiết cho tăng trưởng và những kế hoạch dài hạn thì độ chính xác của chiến thuật chi tiết lại quan trọng hơn trong những hoạt động hàng ngày, đặc biệt là khi công ty đang hoạt động trong thị trường mới và với nhiều rủi ro vì những thứ không chắc chắn. Để thiết lập một chiến lược tốt cần phải đầu tư và các doanh nghiệp cần phải vượt qua giai đoạn sơ khai trước khi bắt đầu lên kế hoạch cho chiến lược.

Tôi cũng thừa nhận rằng cho dù cờ vua và tiếp thị có thể giống nhau đến mức nào, chúng vẫn là hai vấn đề khác biệt và các nguyên tắc không thể thay thế cho nhau hoàn toàn. Tuy nhiên, bằng cách nghiên cứu các nguyên tắc chiến lược thông qua chiến tranh, cờ vua, tiếp thị và kinh doanh, người ta có thể rút ra những nguyên tắc cơ bản và áp dụng chúng rộng rãi trên nhiều khía cạnh của cuộc sống, công việc và sự nghiệp. Trên thực tế, tôi tin rằng nếu một người có thể chơi cờ giỏi, anh ta cũng có thể là một chiến lược gia tiếp thị đại tài. Đó là lý do tại sao tôi luyện tập mỗi ngày để trở thành phiên bản giỏi nhất của tôi ở cả hai lãnh vực.

* Nguồn: Minimal Marketing