WhatsApp bắt đầu hiển thị quảng cáo: Một chương mới, nhưng có còn là WhatsApp như xưa?

Vào ngày 16/6/2025, Meta chính thức công bố việc triển khai quảng cáo trên WhatsApp – nền tảng nhắn tin từng tự hào là “nói không với quảng cáo” vào thời điểm ra mắt năm 2012.

Theo thông tin từ Meta, quảng cáo sẽ xuất hiện trong mục Status (tính năng chia sẻ tin tạm thời, tương tự Stories của Instagram), cũng như ở phần Explore khi người dùng tìm kiếm các kênh mới để theo dõi. Công ty cho biết sẽ sử dụng một lượng thông tin “hạn chế” để cá nhân hóa quảng cáo, bao gồm khu vực sinh sống, ngôn ngữ, kênh người dùng theo dõi và cách họ tương tác với quảng cáo.

Động thái này có thể không quá bất ngờ trong bối cảnh Meta kiếm hơn 160 tỷ USD mỗi năm từ quảng cáo. Nhưng với những ai từng theo dõi WhatsApp từ những ngày đầu, đây là một bước ngoặt đáng suy ngẫm, thậm chí là đầy mâu thuẫn với lý tưởng sáng lập ban đầu.

Meta bắt đầu triển khai quảng cáo trên WhatsApp.
Nguồn: Meta

“Khi quảng cáo xuất hiện – bạn, người dùng, chính là sản phẩm”

Đó là lời cảnh báo từ chính những người sáng lập WhatsApp trong bức thư công bố triết lý sản phẩm của họ vào năm 2012 – một bức thư từng được xem như “tuyên ngôn chống quảng cáo” trong ngành công nghệ.

Dưới đây là bản dịch của toàn bộ bức thư ấy với tựa đề “Tại sao chúng tôi không bán quảng cáo?”.

“Quảng cáo khiến chúng ta chạy theo xe sang và quần áo đẹp, làm những công việc chúng ta ghét để mua những thứ chúng ta không cần”, trích lời thoại nổi tiếng của nhân vật Tyler Durden trong bộ phim “Fight Club”.

Brian và tôi đã dành tổng cộng 20 năm tại Yahoo!, làm việc chăm chỉ để giữ cho trang web hoạt động. Và vâng, làm việc chăm chỉ để bán quảng cáo, bởi vì đó là những gì Yahoo! đã làm: thu thập dữ liệu, phục vụ các trang và bán quảng cáo.

Chúng tôi đã chứng kiến Yahoo! bị Google vượt mặt về quy mô và phạm vi tiếp cận. Google quả thực là một nhà bán quảng cáo hiệu quả và thu được lợi nhuận cao hơn. Họ biết bạn đang tìm kiếm gì, vì vậy họ có thể thu thập dữ liệu của bạn hiệu quả hơn và bán quảng cáo tốt hơn.

Ngày nay, các công ty biết mọi thứ về bạn, bạn bè của bạn, sở thích của bạn và họ sử dụng tất cả để bán quảng cáo.

Khi cùng Brian ngồi lại để bắt đầu dự án riêng của mình ba năm trước, chúng tôi xác định phải tạo ra thứ gì đó không chỉ là một sàn giao dịch quảng cáo khác. Tôi và Brian muốn dành thời gian xây dựng một dịch vụ mà mọi người muốn sử dụng vì nó hoạt động, giúp họ tiết kiệm tiền và làm cuộc sống của họ tốt hơn một chút.

Chúng tôi biết rằng WhatsApp có thể tính phí trực tiếp nếu muốn, nhưng cũng có thể làm điều mà hầu hết mọi người đều muốn làm hàng ngày: tránh quảng cáo.

Không ai thức dậy hào hứng để xem thêm quảng cáo, không ai đi ngủ nghĩ về những quảng cáo họ sẽ thấy vào ngày mai. Chúng tôi biết mọi người đi ngủ hào hứng về những người họ đã trò chuyện trong ngày (và thất vọng về những người họ chưa trò chuyện). Chúng tôi muốn WhatsApp trở thành sản phẩm khiến bạn trằn trọc... và là thứ bạn tìm kiếm vào buổi sáng. Không ai bật dậy khỏi giấc ngủ trưa và chạy đi xem quảng cáo.

Quảng cáo không chỉ phá vỡ tính thẩm mỹ, mà còn sỉ nhục trí thông minh và gián đoạn dòng suy nghĩ của bạn. Tại mỗi công ty bán quảng cáo, đội ngũ kỹ sư của họ dành cả ngày để tinh chỉnh khai thác dữ liệu, viết code tốt hơn để thu thập dữ liệu cá nhân của bạn, nâng cấp máy chủ chứa tất cả dữ liệu và đảm bảo tất cả được ghi lại, đối chiếu, phân tích và đóng gói, chuyển đi... Và cuối cùng, kết quả của tất cả chỉ là một biểu ngữ quảng cáo hơi khác một chút trong trình duyệt hoặc trên màn hình điện thoại di động của bạn.

Hãy nhớ rằng, khi có quảng cáo, bạn – người dùng – chính là sản phẩm.

Tại WhatsApp, các kỹ sư của chúng tôi dành toàn bộ thời gian để sửa lỗi, thêm các tính năng mới và giải quyết tất cả những phức tạp nhỏ trong nhiệm vụ mang đến tin nhắn phong phú, giá cả phải chăng, đáng tin cậy cho mọi điện thoại trên thế giới. Đó là sản phẩm của chúng tôi và đó là niềm đam mê của chúng tôi. Dữ liệu của bạn thậm chí còn không được nhắc đến. Chúng tôi đơn giản là không quan tâm đến bất kỳ dữ liệu nào của bạn.

Qua bức thư, chúng ta có thể phần nào hiểu được triết lý ban đầu của WhatsApp chính là xây dựng một sản phẩm mà họ tin là tử tế hơn, tập trung vào người dùng thay vì dữ liệu. Tuy nhiên, điều gì đã khiến WhatsApp năm 2025 đi ngược lại với triết lý “nói không với quảng cáo” vào 2012?

Từ khi không còn người sáng lập, WhatsApp dần trở thành một phần của cỗ máy thương mại hóa dữ liệu khổng lồ mà Meta vận hành.
Nguồn: Rest of World

WhatsApp đã thay đổi vì người sáng lập không còn ở đó?

Để tìm hiểu về sự thật đằng sau “cú đạp đổ” triết lý của WhatsApp vào 2025, chúng ta cần ngược dòng thời gian về năm 2014 – thời điểm Facebook (nay là Meta) mua lại WhatsApp với giá 19 tỷ USD. Đó là một trong những thương vụ lớn nhất lịch sử ngành công nghệ. Khi ấy, cả Jan Koum và Brian Acton đều hứa sẽ tiếp tục giữ vững nguyên tắc “không quảng cáo, không khai thác dữ liệu”. Tuy nhiên, mọi thứ bắt đầu thay đổi khi hai nhà sáng lập lần lượt rời công ty: Acton vào năm 2017, Koum vào năm 2018.

Trong bài phỏng vấn với Forbes vào tháng 9/2018, Brian Acton đã thừa nhận rằng: “Cuối cùng thì, tôi đã bán quyền riêng tư của người dùng để lấy một lợi ích lớn hơn. Tôi đã đưa ra một lựa chọn và một sự thỏa hiệp. Và tôi phải sống chung với điều đó mỗi ngày”.

Từ khi không còn người sáng lập, WhatsApp dần trở thành một phần của cỗ máy thương mại hóa dữ liệu khổng lồ mà Meta vận hành. Việc đưa quảng cáo vào, dù chỉ trong một khu vực giới hạn như tab Updates, cũng đủ để cho thấy định hướng hiện tại của ứng dụng đã rời xa lý tưởng ban đầu.

Văn hóa, triết lý, và cả “linh hồn” sản phẩm đôi khi không nằm trong bản kế hoạch hay quy trình, mà gắn liền với con người đứng sau.
Nguồn: Meta

Liệu khi nhà sáng lập rời đi, văn hóa doanh nghiệp cũng đổi khác?

WhatsApp không phải là trường hợp duy nhất. Instagram, YouTube, thậm chí cả Twitter (nay là X) đều từng đi qua giai đoạn thay đổi sâu sắc sau khi người sáng lập rút lui. Văn hóa, triết lý, và cả “linh hồn” sản phẩm đôi khi không nằm trong bản kế hoạch hay quy trình, mà gắn liền với con người đứng sau.

Và một khi những con người ấy rời đi – dù thương hiệu vẫn còn, sản phẩm vẫn hiện diện – thì thứ còn lại có thể không còn là chính nó nữa.

WhatsApp hôm nay có thể vẫn giúp người dùng gửi tin nhắn. Nhưng liệu đó có còn là WhatsApp mà Jan Koum và Brian Acton từng mơ ước xây dựng? Và trong tương lai, hoạ chăng người dùng còn phải trả phí chỉ để sử dụng tính năng nhắn tin không?

Hãy quan sát và chờ đợi động thái từ phía Meta dành cho WhatsApp.

Theo Lam Phương / Brands Vietnam
* Nguồn: Tổng hợp