Sinh viên Khoa Báo chí ứng dụng AI tạo sinh như thế nào?
Sinh viên ngành Báo chí – Truyền thông đang bước vào một thời kỳ mới, nơi AI tạo sinh không còn là công nghệ xa vời mà đã trở thành “trợ lý không lương” hỗ trợ sản xuất nội dung mỗi ngày.
Trí tuệ nhân tạo tạo sinh (generative AI) – đặc biệt là các công cụ như ChatGPT – đang thay đổi cách sinh viên báo chí học tập, thực hành và sáng tạo. Với đặc thù ngành báo chí vừa thiên về kỹ năng, vừa đòi hỏi tư duy phản biện và sáng tạo ngôn ngữ, việc biết cách ứng dụng AI không chỉ giúp sinh viên tiết kiệm thời gian mà còn nâng tầm chất lượng tác phẩm báo chí. Tuy nhiên, nếu dùng sai cách, AI cũng có thể trở thành “con dao hai lưỡi”.
1. Tăng tốc quy trình làm báo, nhưng không thay thế nghề báo
AI tạo sinh có thể hỗ trợ sinh viên thực hiện các công việc mất nhiều thời gian như tổng hợp tài liệu, gợi ý tiêu đề, phác thảo dàn ý, chỉnh sửa văn bản, và thậm chí là mô phỏng văn phong từng loại báo chí. Nhờ đó, quá trình chuẩn bị bài viết hay sản xuất nội dung đa phương tiện được rút ngắn đáng kể.
Tuy nhiên, AI không thể thay thế cảm xúc, tư duy phản biện và khả năng “đánh hơi” vấn đề xã hội – những yếu tố cốt lõi của một người làm báo giỏi. Nhiều bạn sinh viên mới tiếp cận AI dễ bị sa đà, ỷ lại vào công cụ mà quên mất vai trò của chính mình trong việc xác thực thông tin, kiểm chứng nguồn tin và phân tích ngữ cảnh xã hội.
Thạc sĩ Võ Thị Mỹ Duyên – Chuyên gia Đào tạo Ứng dụng AI tạo sinh chia sẻ: “AI hỗ trợ rất tốt cho sinh viên trong giai đoạn sản xuất nội dung, nhưng vẫn cần người dùng kiểm tra, kiểm chứng và thổi hồn vào bài viết. AI không thể hiểu được sắc thái văn hóa sâu sắc như con người”.
2. Thực hành chuyên sâu ngay trong lớp nhờ ChatGPT
Trong các giờ học báo chí, ChatGPT được ứng dụng để mô phỏng các tình huống viết tin, viết phỏng vấn, phân tích dữ liệu truyền thông, hoặc gợi ý kịch bản cho phóng sự. Giảng viên có thể yêu cầu sinh viên “tập luyện” với AI bằng cách đặt câu hỏi phản biện, yêu cầu chỉnh sửa câu chữ theo văn phong từng tòa soạn, hoặc “phỏng vấn ngược” AI để hiểu rõ bản chất vấn đề.
Khi sinh viên luyện tập kỹ năng viết tin tức, họ có thể yêu cầu ChatGPT gợi ý 5 cách mở bài, hoặc viết lại một đoạn tin theo phong cách mạng xã hội. Điều này giúp tăng khả năng tư duy sáng tạo và linh hoạt khi chuyển đổi giữa các thể loại nội dung.
Tuy nhiên, để hiệu quả, sinh viên cần học cách “ra lệnh” đúng cách – gọi là prompt – và biết giới hạn của AI, không nên tin tuyệt đối những gì AI đưa ra.
3. Tạo sản phẩm truyền thông đa phương tiện hiệu quả hơn
Ngoài văn bản, AI tạo sinh còn giúp sinh viên làm đồ họa, dựng video, tạo giọng đọc cho podcast, hoặc thậm chí dàn dựng nội dung cho một website cá nhân. Những công cụ như D-ID, HeyGen, Canva AI, Runway hay Clipchamp AI giúp sinh viên báo chí làm sản phẩm đa phương tiện chỉ với vài thao tác kéo – thả – gõ chữ.
Điều này cực kỳ hữu ích với những bạn chưa quen dùng phần mềm dựng chuyên nghiệp. Với sự hỗ trợ của AI, một nhóm sinh viên có thể hoàn thành sản phẩm báo chí đa nền tảng chỉ trong vài buổi làm việc, thay vì mất cả tuần như trước.
Tuy nhiên, điều quan trọng là vẫn phải có sự sáng tạo và chọn lọc nội dung phù hợp. AI chỉ cung cấp công cụ, còn người dùng phải biết cách kể chuyện hấp dẫn và đúng định hướng.
4. Rèn kỹ năng phản biện và đạo đức nghề nghiệp trong thời AI
Sự lan tỏa của AI khiến sinh viên báo chí phải đặt câu hỏi sâu sắc hơn về tính xác thực, nguồn gốc thông tin, và tính minh bạch trong việc sử dụng công cụ. Đây là lúc kỹ năng phản biện và đạo đức nghề báo được rèn luyện rõ nét nhất.
Nếu sinh viên chỉ dùng AI để “lách luật” khi làm bài tập, như nhờ AI viết hộ rồi nộp, thì chẳng khác nào tự đánh mất cơ hội học hỏi. Nhưng nếu biết dùng AI để nghiên cứu sâu hơn, đào sâu vấn đề, thì công cụ này có thể biến thành “người bạn đồng hành” rất lợi hại.
Các cơ sở đào tạo báo chí hiện nay cũng dần đưa nội dung về AI vào chương trình học, từ lý thuyết cơ bản đến thực hành sáng tạo, giúp sinh viên hiểu rõ công cụ, không “mù mờ sử dụng”.
5. Tạo dấu ấn cá nhân bằng cách phối hợp AI – con người
Cuối cùng, điểm khác biệt lớn nhất giữa một sinh viên biết dùng AI và một sinh viên xuất sắc chính là khả năng “phối hợp” hài hòa giữa máy và người. Những bài viết mang dấu ấn cá nhân, có giọng điệu riêng, có tư duy và cách đặt vấn đề độc đáo sẽ luôn được đánh giá cao – kể cả khi có sự hỗ trợ từ AI.
Thay vì coi AI là “người viết thay”, sinh viên báo chí nên nhìn nhận AI như một “biên tập viên phụ”, người bạn để trao đổi ý tưởng, chỉnh sửa câu chữ, phân tích dữ liệu. Chính sự kết hợp đó mới tạo nên chất lượng nội dung thật sự khác biệt.
Bài viết do AI tổng hợp dựa theo một phần giáo trình VTALK