Nhìn sâu, thấy xa, hành động hiệu quả

Theo báo cáo “Future of Jobs Report 2025” của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, tư duy phân tích (analytical thinking) và tư duy hệ thống (system thinking) nằm trong nhóm Top 15 kỹ năng quan trọng nhất mà lực lượng lao động toàn cầu cần có để thích ứng với tương lai. Không phải ngẫu nhiên mà hai năng lực này lại được xếp hạng cao đến vậy – bởi trong một thế giới không ngừng chuyển động, khả năng nhìn rõ vấn đề để giải quyết hiệu quả không còn là lợi thế mà chính là năng lực sống còn của cá nhân, tổ chức.

Nhận biết từ chi tiết

Tư duy phân tích là khả năng phân tách vấn đề thành từng phần riêng biệt để hiểu rõ bản chất, từ đó tìm ra các chi tiết có thể cải tiến trong từng khía cạnh của hệ thống. Tư duy này khuyến khích chúng ta nhìn sâu, hiểu thấu và quan sát kỹ lưỡng vấn đề, tránh chỉ giải quyết phần ngọn hay qua loa trên bề mặt; thay vào đó, nó yêu cầu việc ghi nhận các dữ kiện chi tiết để giải quyết vấn đề từ gốc rễ.

Ví dụ, một Agency truyền thông nhận thấy rằng chiến dịch xây dựng thương hiệu cho Khách hàng (Client) không đạt hiệu quả như kỳ vọng. Thay vì đổ lỗi chung cho “thị trường khó khăn” hay “ngân sách truyền thông quá ít”, họ sẽ phân tích các yếu tố như chiến lược truyền thông, thông điệp truyền thông, kênh truyền thông sử dụng và cách thức tương tác với đối tượng mục tiêu để xác định nguyên nhân chính.

Áp dụng tư duy phân tích, Agency có cái nhìn sâu sắc và rõ ràng – từ đó tìm ra hướng đi phù hợp cho các quyết định điều chỉnh chiến lược, làm rõ thông điệp, thay đổi cách tiếp cận và gia tăng tương tác, thay vì vội vàng đề xuất Client “bơm” thêm ngân sách truyền thông.

Tư duy phân tích là khả năng phân tách vấn đề thành từng phần riêng biệt để hiểu rõ bản chất, từ đó tìm ra các chi tiết có thể cải tiến trong từng khía cạnh của hệ thống.
Nguồn: Pexels

Định hướng bằng tầm nhìn

Tư duy hệ thống mở rộng tầm nhìn, giúp ta nhìn nhận toàn cảnh và mối liên hệ giữa các thành tố – không chỉ là “cái gì” đang xảy ra, mà còn là “tại sao” và “ảnh hưởng qua lại như thế nào”. Nếu chỉ dừng lại ở việc phân tích vấn đề thành các phần riêng lẻ để xử lý, chúng ta có thể rơi vào tình trạng “sửa đâu hỏng đó”, thiếu đi sự kết nối tổng thể, do đó tư duy hệ thống là cần thiết để ta giải quyết vấn đề một cách toàn diện.

Quay lại ví dụ về chương trình truyền thông không đạt kỳ vọng, áp dụng tư duy hệ thống, đội quản trị dự án sẽ nhận ra rằng một thông điệp quảng cáo không chỉ cần thiết kế nhất quán, mà còn phải được triển khai đồng bộ trên các nền tảng phù hợp và duy trì sự tương tác liên tục với đối tượng mục tiêu, tạo ra kết nối lâu dài. Việc thay đổi chiến lược (nếu có) không chỉ đơn giản là điều chỉnh thông điệp, mà còn có thể yêu cầu định hình lại toàn bộ hệ thống nền tảng thương hiệu của khách hàng, đảm bảo sự liên kết chặt chẽ giữa các phần.

Với tư duy hệ thống, Agency không chỉ “dập lửa” giải quyết các vấn đề trước mắt trong một chương trình truyền thông, mà còn “ngăn ngừa” các rủi ro tiềm ẩn, đảm bảo tính bền vững cho các chiến dịch truyền thông thương hiệu trong dài hạn về sau.

Tư duy hệ thống mở rộng tầm nhìn, giúp ta nhìn nhận toàn cảnh và mối liên hệ giữa các thành tố.
Nguồn: Pexels

Từ phân tích đến hệ thống: Hướng đi vững vàng trong Quản trị Vấn đề

Với tư duy phân tích, người làm công việc quản trị có thể nhìn sâu, hiểu thấu, từ đó xây dựng những giải pháp cụ thể. Với tư duy hệ thống, họ thiết lập tầm nhìn xa rộng, để không chỉ giải quyết vấn đề trước mắt mà còn dự đoán được các tác động về sau. Áp dụng thành thạo cả hai, họ trở thành người dẫn đường vững vàng giữa hệ phức hợp các vấn đề, hướng đến lợi ích không chỉ hoàn thành công việc, mà còn nâng cấp cách vận hành của hệ thống nơi họ thuộc về một cách hiệu quả, bền vững.

Kết hợp cả hai hệ tư duy: phân tích và hệ thống vào quy trình Problem Management – Quản trị Vấn đề, khóa học nhấn mạnh việc hiểu đúng và làm đúng, đồng thời giúp người giải quyết vấn đề có cái nhìn sâu sắc hơn về những biểu hiện bề mặt. Đây là nền tảng để phát triển các năng lực cấp cao như tư duy chiến lược, thiết kế giải pháp, và đổi mới sáng tạo, hướng đến các hệ giá trị bền vững cho cá nhân, tổ chức, xã hội.

Zennie Trang Nguyễn