Fashion Icon #32: Alexander McQueen – Khi thời trang trở thành sân khấu của cảm xúc và nỗi ám ảnh

Sự nghiệp của Alexander McQueen là một chuỗi những đối nghịch: vẻ đẹp và sự kinh hoàng, cao cấp và đường phố, sang trọng và nổi loạn. Ông có thể thiết kế những bộ đầm couture tinh xảo đến kinh ngạc, nhưng cũng không ngần ngại tạo ra những thiết kế như thể từ ác mộng bước ra. Ông vừa là nghệ sĩ, vừa là người thợ thủ công, vừa là đứa trẻ ngỗ nghịch của làng thời trang Anh.

Fashion Icon là chuỗi bài về gương mặt đứng sau các biểu tượng thời trang đình đám trên thế giới do Brands Vietnam thực hiện. Thông qua chuỗi bài này, marketers có thể hiểu hơn về lịch sử hình thành và sự phát triển của các đế chế thời trang trên toàn cầu.

Nghệ sĩ của sự bất an và những xáo trộn cảm xúc

Alexander McQueen đã dành phần lớn thời gian trong sự nghiệp của mình để khiến mọi người cảm thấy không thoải mái, và điều đó không chỉ giới hạn trong lĩnh vực thời trang. Từ những buổi trình diễn thời trang đầu tiên tại London với người mẫu bị vấy máu, những chiếc váy lưới rách nát, và những cảnh tượng gợi nhắc đến nạn bạo hành phụ nữ, McQueen luôn thách thức công chúng.

Những buổi trình diễn của ông thường xuyên gây tranh cãi vì tính táo bạo, khiêu khích và đôi khi là ghê rợn. Nhưng chúng cũng đẹp đến nghẹt thở, gợi cảm đến rúng động và luôn có điều gì đó khiến người xem không thể rời mắt. McQueen không chỉ thiết kế thời trang, ông tạo ra sân khấu. Đó là nghệ thuật thị giác, là điện ảnh, là tuyên ngôn cá nhân – tất cả hòa quyện thành một trải nghiệm.

Sự nghiệp của Alexander McQueen là một chuỗi những đối nghịch: vẻ đẹp và sự kinh hoàng, cao cấp và đường phố, sang trọng và nổi loạn.
Nguồn: Adam&Eve (a&e) Magazine

Ông từng nói: “Tôi không muốn ai rời khỏi buổi diễn của tôi mà không cảm thấy bị lay động theo cách nào đó – cho dù đó là vui sướng hay ghê tởm. Miễn là họ cảm thấy điều gì đó, tôi đã làm đúng”.

Alexander McQueen sinh ra tại London vào năm 1969, là con út trong gia đình có sáu người con. Cha ông là tài xế taxi, mẹ là giáo viên. Từ nhỏ, McQueen đã tỏ ra hứng thú với việc may vá, ông thường thiết kế quần áo cho ba người chị gái của mình. Bị bạn bè trêu chọc vì sự khác biệt và tính cách hướng nội, McQueen lớn lên với cảm giác lạc lõng và những cuộc đấu tranh với cảm giác ngày càng lớn rằng ông là người đồng tính.

Ông bỏ học từ năm 16 tuổi và bắt đầu học việc tại các nhà may truyền thống trên phố Savile Row – nơi nổi tiếng với những bộ vest đặt may thủ công cho giới thượng lưu. Chính tại đây, ông rèn giũa kỹ năng cắt may một cách hoàn hảo – một nền tảng đã theo ông suốt sự nghiệp, dù sau này ông có phá vỡ bao nhiêu quy tắc đi nữa.

Sau khi làm việc cho một số nhà thiết kế, McQueen được nhận vào học tại Central Saint Martins, một trong những trường thiết kế danh tiếng nhất London, nơi tài năng kỹ thuật xuất chúng của ông nhanh chóng bộc lộ. Và cũng từ đó, trí tưởng tượng độc đáo của ông dần lộ diện.

Bộ sưu tập tốt nghiệp năm 1992 của ông – lấy cảm hứng từ kẻ giết người hàng loạt Jack the Ripper đã khiến nhà tạo mẫu nổi tiếng Isabella Blow bị choáng ngợp. Bà ngay lập tức mua toàn bộ bộ sưu tập và trở thành người bảo trợ không chính thức cho McQueen, đồng thời thuyết phục ông dùng tên đệm "Alexander", đưa ông vào trung tâm của giới thời trang cao cấp.

Biến sàn diễn thời trang thành sân khấu kịch nghệ

McQueen nhanh chóng nổi tiếng với những buổi trình diễn thời trang vừa kỳ lạ vừa đầy cảm xúc. Một số show có những màn trình diễn gây sốc: người mẫu bị treo lơ lửng như đang bị tra tấn; người khác thì bị bao bọc trong mặt nạ gas và váy quấn lông vũ, như thể bước ra từ một cơn ác mộng hậu tận thế. Một show khác kết thúc bằng cảnh hai cánh tay robot phun sơn lên chiếc váy trắng của người mẫu ngay trên sân khấu – một hình ảnh mang tính biểu tượng trong làng thời trang.

McQueen nổi tiếng với những buổi trình diễn thời trang vừa kỳ lạ vừa đầy cảm xúc.
Nguồn: Tổng hợp

Năm 1996, ông được bổ nhiệm làm giám đốc sáng tạo của nhà mốt Givenchy thuộc tập đoàn LVMH – một bước tiến lớn đưa ông từ kẻ ngoài lề trở thành nhân vật trung tâm của thời trang cao cấp Paris, trong khi vẫn dành dụm và lên kế hoạch xây dựng thương hiệu mang tên mình. Dù gặp nhiều khó khăn khi thích nghi với môi trường có phần bảo thủ tại Givenchy, McQueen vẫn tạo ra nhiều thiết kế táo bạo và khẳng định phong cách riêng biệt của mình.

Năm 2000, Gucci mua lại 51% cổ phần trong công ty riêng của Alexander McQueen và cung cấp nguồn vốn để ông mở rộng kinh doanh. Năm 2003, ông được Hội đồng các nhà thiết kế thời trang Mỹ vinh danh là Nhà thiết kế quốc tế của năm và bốn lần giành giải Nhà thiết kế của năm tại Giải thưởng Thời trang Anh. Trong thời gian này, McQueen mở cửa hàng tại New York, Milan, London, Las Vegas và Los Angeles. Nhờ có sự đầu tư của Gucci, McQueen càng trở nên thành công hơn bao giờ hết.

Nhờ có sự đầu tư của Gucci, thương hiệu Alexander McQueen càng trở nên thành công hơn bao giờ hết.
Nguồn: The Independent

Vốn đã nổi tiếng với những buổi trình diễn rực lửa và đầy cảm xúc, McQueen càng tạo ra những tiết mục ngoạn mục hơn sau khi rời Givenchy vào năm 2001. Có thể nói rằng không có giới hạn nào trong các bộ sưu tập của ông: từ chim săn mồi được nhồi bông bấu vào áo lửng, váy làm hoàn toàn từ vỏ sò, đến sừng linh dương mọc ra từ vai áo khoác.

Từ những thiết kế “Eshu” lấy cảm hứng từ người Yoruba ở Tây Phi, đến bộ sưu tập “It’s A Jungle Out There” năm 1997, hay “Highland Rape” gây tranh cãi năm 1995 với hình ảnh một đạo quân người mẫu lấm máu bước xuống sàn catwalk trong những bộ váy tartan rách tả tơi – thiết kế của McQueen luôn phản ánh, đôi khi là ánh nhìn đầy ngưỡng mộ, đôi khi đầy xót xa trước thế giới phức tạp mà ông quan sát.

Dù gây tranh cãi, các show diễn của McQueen luôn được ca ngợi là độc đáo, đầy tính nghệ thuật và khiêu khích. Ông không chỉ làm thời trang, ông kể chuyện – thường là những câu chuyện về sự đau khổ, vẻ đẹp bị bóp méo, và những linh hồn nổi loạn. Trong tay McQueen, sàn diễn thời trang trở thành sân khấu kịch nghệ.

Bộ sưu tập “Highland Rape” (4 ảnh đầu) gây tranh cãi năm 1995 và “It’s A Jungle Out There” năm 1997.
Nguồn: Tổng hợp

Bi kịch của một thiên tài: Cuộc chiến với bóng tối bên trong

Năm 2007, bóng ma của cái chết bắt đầu ám ảnh McQueen khi người bạn thân thiết Isabella Blow tự tử. Mặc dù thành công vang dội trên toàn cầu, McQueen vẫn phải vật lộn với những vấn đề cá nhân – chứng trầm cảm, áp lực công việc khắc nghiệt, và cả những nỗi đau mất mát.

Tâm hồn của ông McQueen sâu thẳm và mạnh mẽ như đại dương nhưng nguồn dự trữ hạnh phúc của ông luôn cạn kiệt: những năm tháng tuổi thơ khó khăn và bị lạm dụng tình dục; những mối quan hệ bất ổn và độc hại khi ông trưởng thành; trong hầu hết cuộc đời, McQueen phải vật lộn với ngoại hình của chính bản thân (ông ghét hàm răng và cân nặng không ổn định của mình); kiệt sức và sa vào nghiện ngập do điều kiện làm việc khắt khe và tính chất công việc nặng nhọc…

Chỉ vài ngày sau cái chết của mẹ, McQueen được phát hiện đã qua đời tại nhà riêng ở London. Ông tự kết liễu đời mình ở tuổi 40. Cái chết của McQueen gây chấn động thế giới thời trang và để lại khoảng trống lớn không thể thay thế.

Cái chết của McQueen gây chấn động thế giới thời trang và để lại khoảng trống lớn không thể thay thế.
Nguồn: AnOther Magazine

Tuy nhiên, di sản của ông vẫn còn mãi. Thương hiệu Alexander McQueen tiếp tục phát triển dưới sự dẫn dắt của Sarah Burton – người cộng sự thân thiết và cũng là người thấu hiểu sâu sắc tầm nhìn của anh. Tháng 4/2011, bà được cả thế giới biết đến khi thiết kế váy cưới cho Công nương Catherine Middleton trong lễ cưới với Hoàng tử William. Kể từ khi tiếp quản vị trí này, Burton đã tạo ra nhiều bộ sưu tập được giới phê bình đánh giá cao, với trọng tâm là thủ công tinh xảo, khẳng định tài năng thiết kế cũng như kỹ thuật bậc thầy của mình.

Sau khi ông qua đời, Sarabande – quỹ từ thiện được ông thành lập vào năm 2007 trở thành đơn vị thụ hưởng toàn bộ tài sản và đến cuối năm 2016, quỹ này đã nhận được 10,6 triệu bảng Anh (tương đương 15 triệu USD). Số tiền này được dùng để tài trợ học bổng cho sinh viên sau đại học và hỗ trợ chi phí thuê xưởng sáng tác. Sarabande giờ đây là một trung tâm sáng tạo độc đáo và là vườn ươm cho các tài năng trẻ.

Alexander McQueen không chỉ là một nhà thiết kế. Ông là một nghệ sĩ, một kẻ kể chuyện bằng vải vóc, và một người dám đẩy giới hạn của cái đẹp. Các thiết kế của McQueen – nổi loạn, kịch tính, giàu cảm xúc – đã truyền cảm hứng cho thế hệ nhà thiết kế mới và trở thành biểu tượng văn hóa. Trong thế giới của McQueen, thời trang không đơn thuần là trang phục – nó là cách để biểu đạt tâm hồn, để chạm đến những cảm xúc nguyên sơ nhất của con người.

Bà Sarah Burton và thiết kế váy cưới cho Công nương Catherine Middleton.
Nguồn: Tổng hợp

Phần ngoại truyện: 8 khoảnh khắc đáng nhớ nhất trong sự nghiệp của Alexander McQueen

1. Trên sàn catwalk Xuân Hè 1998, người mẫu sải bước trên sàn diễn bằng chất liệu nhựa Lucite chứa đầy nước, mặc váy da rắn bó sát và những bộ vest intarsia được cắt may tỉ mỉ. Ở màn kết, tất cả diện trang phục trắng tinh khôi và bước vào một cơn “mưa vàng” – những giọt vàng rơi xuống từ trần nhà làm ướt đẫm quần áo và người mẫu.

2. Màn kết show Xuân Hè 1999 là một phần trình diễn nghệ thuật sống, một phần thời trang và một phần lịch sử. Siêu mẫu Shalom Harlow trong chiếc đầm trắng trơn bước lên một bệ gỗ quay tròn, nơi hai cánh tay robot tự động phun sơn đen và xanh lá lên đầm, tạo ra một tác phẩm thời trang độc nhất ngay trước mắt khán giả.

3. Lời mời show Thu Đông 2003 là hình scan não của McQueen, hé lộ một sân khấu phủ băng tuyết, đường catwalk bằng kính vỡ và một đường hầm Perspex treo lơ lửng phía trên – tượng trưng cho hành trình từ phương Đông sang phương Tây.

4. Sau khi Isabella Blow tự tử vào năm 2007, McQueen đã dành tặng bộ sưu tập Xuân Hè 2008 cho người bạn và người thầy của mình. Bộ sưu tập này sử dụng họa tiết Prince of Wales thể hiện cội nguồn Anh quốc của Blow, các thiết kế đầy màu sắc và phá cách – và tất nhiên không thể thiếu những chiếc mũ từ nhà thiết kế Philip Treacy – người bảo trợ khác của Blow. Ông chia sẻ rằng: “Cái chết của cô ấy là bài học quý giá nhất tôi từng học được trong ngành thời trang”.

Bộ sưu tập Xuân Hè 2008 của McQueen.
Nguồn: Harper's Bazaar

5. Với show Xuân Hè 2009, McQueen đã mang một “bảo tàng sinh vật học” thực sự lên sàn catwalk. Lấy cảm hứng từ thuyết tiến hóa của Darwin và tác động của công nghiệp hóa, bộ sưu tập rực rỡ sắc màu, họa tiết và năng lượng trẻ trung này khác biệt rõ rệt với những show đen tối trước đó của ông.

6. Với show Thu Đông 2009, sàn diễn là một đống phế liệu được lấy từ các buổi diễn trước của chính McQueen, bao quanh là mặt sàn kính vỡ vụn. Bộ sưu tập chủ yếu là những bản châm biếm thời trang thế kỷ 20: từ họa tiết răng sói của Dior, vải tweed của Chanel, đến những thiết kế kinh điển trong chính kho lưu trữ của McQueen.

7. Show Xuân Hè 2010 gây sốt ngay cả trước khi diễn ra. Khi show bắt đầu, McQueen đem đến trang phục mang phong cách “người ngoài hành tinh” lai côn trùng như bò sát và bướm đầy ấn tượng cùng những đôi giày cao quá khổ. Mẫu giày armadillo trong BTS “Plato's Atlantis” này sau đó đã tạo thành xu hướng.

8. Bộ sưu tập cuối cùng cho Thu Đông 2010 được McQueen hoàn thiện 80% trước khi qua đời, trình diễn trong một không khí trầm lặng. Tuy nhiên, nó là lời tri ân hoàn hảo cho những gì đã làm nên McQueen: chất liệu sang trọng, kết cấu thông minh, thêu thùa tinh xảo và sự tôn vinh hình thể phụ nữ – tất cả đều hiện diện trong 16 thiết kế cuối cùng ấy.

Bộ sưu tập cuối cùng cho mùa Thu Đông 2010 của McQueen.
Nguồn: Vogue

Xem thêm bài viết cùng chuyên mục tại đây.

Theo Phố Hương / Brands Vietnam
* Nguồn: Tổng hợp