Di tích, bảo tàng lịch sử: Khi những trang sử bỗng hóa “nam châm” thu hút giới trẻ

Không còn là những không gian tĩnh lặng với hiện vật khô khan, các di tích và bảo tàng lịch sử Việt Nam đang trỗi dậy mạnh mẽ, sử dụng những chiến lược marketing đầy sáng tạo để “đánh thức” lòng tự hào trong thế hệ trẻ. Từ những câu chuyện lịch sử được kể lại bằng ngôn ngữ hiện đại, đến những trải nghiệm tương tác độc đáo, các di tích và bảo tàng đang dần trở thành những điểm đến hấp dẫn, nơi quá khứ và hiện tại giao thoa, nơi những giá trị văn hóa, lịch sử được truyền tải một cách mạnh mẽ và đầy cảm hứng.

Trong hành trình kết nối quá khứ với hiện tại, các di tích và bảo tàng lịch sử Việt Nam đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ trong việc tiếp cận và thu hút công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Di tích Nhà tù Hỏa Lò và Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh chính là hai minh chứng cho sự chuyển mình ấy, khi những dấu mốc vàng son, oanh liệt của dân tộc được tái hiện một cách sáng tạo và gần gũi.

Di tích Nhà tù Hỏa Lò – Hiện tượng khiến ai cũng muốn “tham quan nhà tù”

1. Bối cảnh và mục tiêu

Nhà tù Hỏa Lò được biết đến là “địa ngục trần gian” – nơi giam cầm hàng ngàn chiến sĩ, nhà hoạt động cách mạng của Việt Nam trong thời kỳ chống Pháp. Hơn cả một di tích, đây là nơi lưu giữ hồn thiêng dân tộc, là “chứng nhân” của những trang sử bi hùng, lưu giữ hàng ngàn câu chuyện về tội ác chiến tranh và tinh thần bất khuất, kiên cường của nhân dân.

Hơn cả một di tích, Nhà tù Hỏa Lò là nơi lưu giữ hồn thiêng dân tộc, là “chứng nhân” của những trang sử bi hùng.
Nguồn: Di tích Nhà tù Hỏa Lò

Tuy nhiên, di tích này từng đối mặt với thách thức trong việc thu hút khách tham quan, đặc biệt là thế hệ trẻ Việt Nam. Theo số liệu ban quản lý di tích cung cấp, lượt khách thăm quan năm 2012 đạt trên 194K lượt. Tuy nhiên 80% trong số đó đều là người nước ngoài.

Quyết định “khoác áo mới” cho di tích của ban quản lý và đội ngũ truyền thông nhằm “thổi hồn” vào không gian lịch sử, biến nơi đây thành điểm đến sống động, khơi gợi sự tò mò tìm về những dấu son quá khứ ở du khách, đặc biệt là thế hệ trẻ.

2. Chiến lược marketing độc đáo

• Xác định đối tượng mục tiêu

Ban quản lý và đội ngũ truyền thông của Hỏa Lò đã xác định rõ khách hàng mục tiêu là giới trẻ, đặc biệt là Gen Z – một thế hệ năng động, sáng tạo, quan tâm tới các vấn đề xã hội, văn hoá, nghệ thuật.

Đặc biệt trong những năm trở lại đây, sự xuất hiện của những cái tên như Độ Nước, Sử Talk, Việt Nam Sử Ký... cùng hàng ngàn, hàng triệu lượt view, lượt tương tác trên MXH cho thấy ngày càng có nhiều bạn trẻ say mê trong việc khơi dậy và tìm hiểu về các giá trị lịch sử. Đây vừa là cơ hội vàng để Hỏa Lò thu hút tệp khách hàng trẻ tuổi đầy tiềm năng, nhưng cũng đặt ra “bài toán tiếp cận” không hề dễ dàng trong việc biến những nội dung lịch sử trở nên mới mẻ và lôi cuốn với thế hệ trẻ.

• Tận dụng tối đa sức mạnh của đa kênh

Bài toán khó cho những người làm truyền thông lịch sử nằm ở việc dung hòa yếu tố sáng tạo để thu hút công chúng với việc đảm bảo tính chân thực, ý nghĩa sâu sắc của các sự kiện. Thế nhưng, đội ngũ Hỏa Lò đã từng bước “giải đề” với tất cả nhiệt huyết và lòng tin yêu lịch sử nước nhà, thông qua các kênh truyền thông trực tuyến.

Website được xem là “viên gạch” đầu tiên trong chiến lược “số hóa” nội dung của ban quản lý di tích. Được “khai sinh” vào năm 2016, website của Di tích Nhà tù Hỏa Lò chứa đựng các toàn bộ các thông tin toàn diện, chi tiết nhất về Hỏa Lò như tài liệu lịch sử, nội dung chuyên đề trưng bày, sự kiện – nhân vật – hiện vật gắn với nhà tù Hỏa Lò trong thời chiến, thời gian mở cửa, cách mua vé, lịch trình tour tham quan...

Giao diện website của Di tích Nhà tù Hỏa Lò.
Nguồn: Ảnh chụp màn hình

Dấu ấn thành công nhất của đội ngũ truyền thông phải kể đến sự nổi lên như một hiện tượng của fanpage “Di tích Nhà tù Hỏa Lò – Hoa Lo Prison Relic”, khiến ai cũng muốn rủ nhau tham quan nhà tù.

Như một “tủ sách” lịch sử sống động, tuyến nội dung trên fanpage được chia thành hai ngăn chính. Một bên là nhóm bài tri thức chuyên sâu, nơi truyền tải những bài nghiên cứu, những tư liệu lịch sử quý giá và những câu chuyện “việc thật, người thật” trong kháng chiến, được kiểm duyệt nội dung chặt chẽ bởi đội ngũ cố vấn. Bên còn lại là “sân chơi” của nhóm bài tương tác, nơi lịch sử được “kể lại” bằng giọng điệu của giới trẻ, qua các meme, hình ảnh, ngôn từ hóm hỉnh, gần gũi và đầy thú vị.

Như một “tủ sách” lịch sử sống động, tuyến nội dung trên fanpage của Di tích Nhà tù Hỏa Lò được chia thành hai ngăn chính.
Nguồn: Ảnh chụp màn hình

Bắt kịp đà phát triển ngày càng mạnh mẽ và nhanh chóng của nội dung âm thanh, năm 2021, đội ngũ truyền thông Di tích Nhà tù Hỏa lò đã cho ra mắt kênh phát thanh riêng với tên gọi “Time Travel” trên Spotify và Apple Podcasts. Tại đây, 3 chương trình trưng bày trực tuyến mang tên “Thắp lửa yêu thương”, “Sắt – Son”, “Lời thề quyết tử” sẽ dẫn dắt thính giả vào một không gian lịch sử đầy cảm xúc, nơi những câu chuyện về tình đồng chí thiêng liêng và lòng yêu nước bất diệt được tái hiện một cách chân thực và lay động.

Năm 2021, Di tích Nhà tù Hỏa lò ra mắt kênh phát thanh riêng với tên gọi “Time Travel”.
Nguồn: Ảnh chụp màn hình

• Tạo ra những trải nghiệm độc đáo

Từ năm 2019, Nhà tù Hỏa Lò đã trang bị cho du khách “chìa khóa” để tự khám phá lịch sử thông qua hệ thống thuyết minh tự động. Với thiết bị này, mỗi người có thể tự mở ra 35 câu chuyện lịch sử đầy xúc động theo cách riêng mình. Để những câu chuyện lịch sử không còn bị “giam cầm” trong không gian vật lý, Nhà tù Hỏa Lò còn mở rộng không gian tham quan bằng hình thức trực tuyến qua “Không gian trưng bày online”. Tại đây, lịch sử được tái hiện một cách sống động qua sự kết hợp giữa âm thanh và hình ảnh, khơi gợi cảm xúc mãnh liệt và mang đến trải nghiệm chân thật như đang trực tiếp chứng kiến những trang sử hào hùng của dân tộc.

Những năm gần đây, cứ tối thứ Bảy, Chủ Nhật hàng tuần, di tích lại trở nên sôi động, trở thành một “sân khấu” lịch sử sống động với chuỗi hoạt động trải nghiệm và “tour đêm” đầy cảm xúc. Không gian tĩnh lặng nhường chỗ cho sự tái hiện chân thực của quá khứ, nơi âm thanh, ánh sáng hòa quyện cùng những câu chuyện bi hùng, đưa du khách “xuyên không” về những trang sử oanh liệt.

Từ năm 2019, Nhà tù Hỏa Lò đã trang bị cho du khách “chìa khóa” để tự khám phá lịch sử thông qua hệ thống thuyết minh tự động.
Nguồn: Di tích Nhà tù Hỏa Lò

• Tạo điều kiện tốt nhất phục vụ trải nghiệm tham quan của du khách

Nhà tù Hỏa Lò luôn chào đón mọi du khách bằng sự tận tâm và chu đáo. Để tạo điều kiện thuận lợi nhất, di tích áp dụng chính sách vé miễn phí hoặc giảm giá cho các bạn học sinh, sinh viên, các bác cao tuổi, những người có công với cách mạng và người khuyết tật. Không chỉ vậy, sự tỉ mỉ trong từng khâu chuẩn bị, từ những chiếc ô che nắng mưa, tủ để đồ tiện lợi đến bảng dự báo thời tiết hữu ích, đã ghi điểm tuyệt đối trong lòng du khách ngay từ lần đầu tiên ghé thăm.

3. Những con số “biết nói”

• Được ra mắt năm 2017, tới nay sau 8 năm xuất hiện, Fanpage Di tích Nhà tù Hỏa Lò – Hoa Lo Prison Relic đã cán mốc 354k lượt thích và 430K người theo dõi, với hàng loạt bài viết viral.
• Đón tiếp hơn 600K lượt khách tham quan với doanh thu hơn 14 tỷ đồng trong năm 2023.
• Spotify của Di tích Nhà tù Hỏa Lò đạt Top 2 bảng xếp hạng Podcast Spotify Việt Nam, Top 1 hạng mục lịch sử Apple Podcasts Việt Nam, Top 24 hạng mục Lịch sử Apple Podcasts Singapore.

Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh – “Khoác áo mới” được may tỉ mỉ bởi bàn tay thế hệ trẻ yêu nước

1. Bối cảnh và mục tiêu

Giữa lòng Sài Gòn náo nhiệt, Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh đã lặng lẽ song hành cùng dòng chảy thời gian từ năm 1929, trở thành một trong những bảo tàng cổ kính nhất phương Nam. Hơn cả một nơi cất giữ những bảo vật lịch sử, bảo tàng còn là cuốn biên niên sử sống động, ghi lại những dấu son vàng và cả những thăng trầm của dân tộc.

Giữa lòng Sài Gòn náo nhiệt, Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh đã lặng lẽ song hành cùng dòng chảy thời gian từ năm 1929.
Nguồn: Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh

Với tinh thần “Không ngừng nghỉ, không đứng yên, lịch sử luôn chuyển mình cùng thời đại để lịch sử không bao giờ là cũ”, Ban quản lý Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh nhận thấy cần phải “trẻ hóa” hình ảnh bảo tàng để truyền tải các giá trị lịch sử một cách sinh động và hấp dẫn. Từ đó, thu hút sự quan tâm của giới trẻ, những người có xu hướng tiếp cận thông tin và giải trí theo cách hiện đại.

2. Hành trình đổi mới

Sau gần một thế kỷ lưu giữ dấu ấn thời gian, Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh đã chính thức “thay áo mới” vào tháng 8/2024 bằng việc công bố bộ nhận diện thương hiệu độc đáo. Sự kiện này không chỉ là một bước ngoặt đơn thuần mà còn là lời khẳng định cho sự đổi mới và khát vọng vươn mình trong tương lai của một biểu tượng văn hóa lâu đời. Bộ nhận diện gồm có logo, huy hiệu, ấn phẩm văn phòng...

Đặc biệt, logo mới của bảo tàng được kiến tạo dựa trên cảm hứng từ những đường nét kiến trúc xưa cũ, tựa như một vệt sáng vượt thời gian, bất ngờ lóe rạng giữa nhịp sống đương đại. Thiết kế này không chỉ gợi nhớ về một quá khứ vàng son mà còn khơi dậy trong lòng mỗi người tinh thần tò mò, thôi thúc hành trình khám phá những câu chuyện ẩn sâu trong lớp bụi thời gian.

Màu sắc thương hiệu bảo tàng được lấy cảm hứng từ vẻ đẹp độc đáo ẩn sâu trong từng cổ vật nhuốm màu thời gian trên khắp dải đất Việt. Vừa tôn vinh giá trị di sản trường tồn, vừa khéo léo thêm vào những nét chấm phá đương đại tinh tế, mỗi họa tiết giờ đây không chỉ là hình ảnh tĩnh tại mà còn ẩn chứa những câu chuyện lịch sử sống động.

Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh chính thức “thay áo mới” vào tháng 8/2024 bằng việc công bố bộ nhận diện thương hiệu độc đáo.
Nguồn: Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh

Không chỉ có logo, bộ nhận diện mới còn bao gồm các thiết kế phụ trợ như thẻ đeo, bao thư, name card, huy hiệu và nhiều sản phẩm văn phòng khác. Đặc biệt, bảo tàng còn giới thiệu bộ sưu tập “merchandise” độc đáo và thu hút như túi xách, cốc, khăn, bút và sổ tay, tất cả đều được “khoác” lên mình những thiết kế vừa mang hơi thở hiện đại, vừa đậm đà bản sắc lịch sử, hứa hẹn sẽ là những món quà ý nghĩa và độc đáo.

Bộ sưu tập “merchandise” độc đáo và thu hút của Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh.
Nguồn: Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh

3. Ghi nét dấu ấn

Bộ nhận diện thương hiệu mới đã tạo nên một “cú hích” đầy ấn tượng cho Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh, thu hút sự quan tâm và đón nhận nhiệt tình từ đông đảo công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Sự chuyển mình mạnh mẽ trong hình ảnh, từ trang trọng, cổ kính sang trẻ trung, năng động đã giúp bảo tàng thành công trong việc xóa bỏ những rào cản vô hình, mang lịch sử đến gần hơn với cuộc sống hiện đại. Nhờ đó, bảo tàng không chỉ là nơi lưu giữ quá khứ mà còn trở thành một không gian khơi gợi trí tò mò, thôi thúc tinh thần khám phá những tầng lớp ý nghĩa sâu sắc ẩn chứa trong dòng chảy lịch sử dân tộc.

Tổng kết

Di tích Nhà tù Hỏa Lò và Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh đã chứng minh rằng các di tích và bảo tàng lịch sử có thể trở nên hấp dẫn và thu hút giới trẻ thông qua việc áp dụng các chiến lược marketing sáng tạo và đổi mới:

• Thấu hiểu “khẩu vị” của giới trẻ: Nghiên cứu, nắm bắt sở thích, mối quan tâm, hành vi tương tác trên các kênh truyền thông của giới trẻ để “may đo” chiến lược phù hợp.
• Sử dụng mạng xã hội một cách sáng tạo: Xây dựng chiến lược nội dung đa dạng, hấp dẫn, tối ưu hóa cho từng nền tảng mạng xã hội, khuyến khích tương tác hai chiều và tạo hiệu ứng lan tỏa tự nhiên cho các giá trị lịch sử.
• Tạo ra những trải nghiệm độc đáo: Tạo ra những “điểm chạm” độc đáo, mang tính tương tác cao trong hành trình khám phá di tích và bảo tàng, phá vỡ những rào cản tĩnh tại của trưng bày truyền thống.
• “Kể chuyện” lịch sử bằng ngôn ngữ hiện đại: Vận dụng linh hoạt các phương thức kể chuyện hiện đại như kết hợp yếu tố thị giác, công nghệ... để “hóa giải” sự khô khan của lịch sử, biến những câu chuyện quá khứ trở nên sống động, gần gũi và chạm đến cảm xúc của thế hệ trẻ.

Không còn bó hẹp trong không gian tĩnh lặng, lịch sử đã được “thổi hồn” thông qua lăng kính của thế hệ mới: từ việc thấu hiểu “khẩu vị” của Gen Z, kiến tạo những trải nghiệm “chạm” đến cảm xúc, đến việc “kể” những câu chuyện quá khứ bằng ngôn ngữ của hiện đại. Đây không đơn thuần là chiến lược thu hút du khách mà còn là hành động gieo mầm tri thức và tình yêu lịch sử vào trái tim những người trẻ, đảm bảo dòng chảy văn hóa không ngừng nghỉ và sự trân trọng đối với cội nguồn dân tộc.

Nhi Lương (COO B-Rise Agency)