Mentor là gì mà ai cũng cần có ít nhất 1 mentor trong đời?
Nhà văn chuyên về khoa học viễn tưởng Robert Heinlein từng nhận định: “Trong khi một người đang dạy, thì có đến hai người đang học”.
Đây là lý do vì sao, mỗi người trong chúng ta đều đang học tập, rèn luyện rồi không ngừng truyền đạt kiến thức, thay vì tự giới hạn bản thân ở môi trường học đường. Cũng chính vì thế, trong suốt chặng đường khởi đầu, duy trì để rồi phát triển sự nghiệp cá nhân, ai cũng cần có một người dẫn đường, một người khai sáng để trở thành bạn đồng hành quan trọng và đáng tin cậy.
Đó chính là cách hiểu nôm na về vị trí hay vai trò của một mentor. Nhưng trước khi đi vào phân tích chi tiết hơn, để biết chính xác rằng mentor là gì và vai trò thật sự của họ, chúng ta cần biết sơ lược về nhóm khái niệm liên quan đến mentor, bao gồm:
- Mentor – người hướng dẫn, hỗ trợ người đang có mong muốn phát triển sự nghiệp, hình ảnh và thương hiệu cá nhân.
- Mentee – người đang có mong muốn phát triển sự nghiệp, hình ảnh và thương hiệu cá nhân được hướng dẫn, hỗ trợ bởi mentor.
- Mentoring – sự dẫn đường, tư vấn và hỗ trợ cho những ai có mong muốn phát triển sự nghiệp, hình ảnh hay thương hiệu cá nhân.
Vậy bạn đang ở đâu giữa những khái niệm nêu trên? Tất cả sẽ được giải đáp thông qua bài chia sẻ dưới đây.
Tầm quan trọng của những mentor
Theo quan điểm xưa cũ của không ít người, mối quan hệ giữa mentor và mentee chỉ đơn thuần là dùng tiền bạc đổi lấy trải nghiệm. Nghĩa là giống như bao nhà tư vấn và huấn luyện doanh nghiệp, mentor nhận tiền từ mentee để trao cho họ vốn hiểu biết cũng như kinh nghiệm chuyên môn của mình.
Vậy thực tế mentor là gì, mối quan hệ giữa mentor với mentee có thật sự chỉ xoay quanh đồng tiền, kiến thức hay tiềm năng phát triển bản thân? Trên thực tế, quan điểm nói trên chỉ là một phần rất nhỏ khi nói đến tầm quan trọng của những mentor.
Bích hoạ Trường Athens năm 1511 của Raphael tại Stanze di Raffaello ở Vatican. Ở trung tâm của tác phẩm, Plato và Aristotle đang thảo luận về các lý thuyết triết học của họ.
Mentor có thể là bất cứ ai, tuổi đời và tuổi nghề cao hơn hoặc nhỏ hơn bạn, vô tình bước qua cuộc đời bạn rồi thôi, hoặc ở lại rất sâu bên trong tầng nhận thức. Đó có thể là vị giáo sư mà bạn đặc biệt quý trọng trong những năm tháng sinh viên, cũng có thể là người sếp ở chỗ đầu tiên bạn đi làm. Mentor của bạn có thể là người được thuê, nhưng cũng đôi khi là người sẵn sàng chia sẻ kiến thức miễn phí đến bạn.
Bạn muốn tìm một người mentor thực sự, không có nghĩa rằng bạn buộc phải chi tiền để có được sự hỗ trợ, tư vấn hay đồng hành từ họ. Bởi mentor sẽ xuất hiện ở bất cứ thời gian, địa điểm và giai đoạn nào trong suốt chặng đường phát triển của bạn. Họ có thể chia sẻ đến bạn rất ít, một phần hay thậm chí là tất cả những gì thuộc về sở hữu trí tuệ của bản thân họ.
5 loại hình mentor phổ biến hàng đầu hiện nay
Nếu ai cũng đều có thể trở thành mentor của bạn, vậy thì bất cứ ai cũng đều có thể trở thành một mentor. Vấn đề quan trọng nằm ở định hướng phát triển sự nghiệp của mỗi người, rằng họ có muốn trở thành một mentor thực thụ hay không.
Theo góc nhìn và kinh nghiệm tích luỹ của Anthony Tjan – Chuyên gia kinh tế và là đồng sáng lập của Cue Ball Capital, có 5 loại hình mentor phổ biến hiện nay như sau:
Anthony Tjan – tác giả viết sách và nhà dự đoán kinh tế danh tiếng
Nguồn: Leeweb
1. Mentor là người có vị thế ở trong lĩnh vực của mình
Trước khi trở thành một mentor thực thụ, những người này đã sớm tạo được dấu ấn nhất định trong lĩnh vực của họ. Dù có thể không đa tài, không có vốn kiến thức đồ sộ như một bách khoa toàn thư, nhưng họ là những chuyên gia trong một lĩnh vực hay ngành nghề nào đó. Phần lớn mọi người xung quanh bạn đều có thể ngay lập tức nhớ đến, gọi tên hay thậm chí là thể hiện sự ngưỡng mộ dành cho tên tuổi đó.
Đây chính là người mentor lý tưởng của bạn trong lĩnh vực liên quan. Họ sẽ gắn bó lâu dài thay vì ngắn hạn, chia sẻ phần lớn hoặc toàn bộ kiến thức thay vì “tiền trao cháo múc” tuỳ vào tiềm lực tài chính của mentee.
2. Mentor là một “cơ phó” đúng nghĩa
Để gặp được mentor là một “cơ phó” đúng nghĩa, trước tiên bạn cần tìm được một môi trường làm việc mà ở đó, mỗi cộng sự đều sẵn sàng phối hợp với những người còn lại trên tinh thần gắn bó và hỗ trợ lẫn nhau.
Giống như mỗi cơ trưởng đều có sự phối hợp với một cơ phó trong chuyến bay, mỗi cộng sự đều đủ sức để trở thành một mentor của riêng bạn.
Trong một môi trường làm việc tích cực và đề cao năng lực đội nhóm, bất cứ ai cũng xứng đáng để trở thành mentor (hoặc mentee) của người còn lại, cam kết hỗ trợ, chia sẻ kiến thức để cùng nhau phát triển sự nghiệp bản thân.
Mentor là một “cơ phó” đúng nghĩa
Nguồn: AeroTime Hub
3. Mentor là người luôn sẵn sàng ủng hộ bạn
Không quá khó để nhận ra kiểu mentor này trong đời sống, sinh hoạt hay công việc thường ngày. Đây là những người luôn sẵn lòng ghi nhận, lan toả và khen thưởng cho những thành tích của bạn trong công việc. Đó là lý do vì sao trong những buổi tư vấn chiến lược thương hiệu, tôi luôn đề cập đến tầm quan trọng của văn hoá khen thưởng đội ngũ nhân viên.
Một lời khen đúng lúc, một câu ghi nhận công khai trước đội nhóm, hay thậm chí một món quà động viên giàu ý nghĩa, tất cả tuy nhỏ và mang đến giá trị tinh thần là chủ yếu, nhưng sẽ là cơ sở để người được khen tặng nỗ lực nhiều hơn. Từ đó phát triển thần tốc trên chặng đường cải thiện và nâng tầm sự nghiệp cá nhân.
4. Mentor là “mỏ neo” những khi vấp ngã
Giống như một chiếc tàu luôn ra khơi và neo đậu với một chiếc mỏ neo chắc chắn, bền bỉ và như đang thấu hiểu rõ nhất về con tàu cả về tính chất lẫn công năng, mentor khi có xuất phát điểm là người thân trong gia đình, sẽ đóng vai trò như một chiếc mỏ neo những khi bạn vấp ngã hay gặp bế tắc.
Những người này có thể không phải là “chuyên gia nổi bật” trong lĩnh vực liên quan, nhưng sau tất cả, giá trị tuyệt vời nhất họ mang lại chính là thái độ và năng lực đồng cảm. Bởi vì là người một nhà, họ sẵn sàng ngồi xuống, lắng nghe và chia sẻ với từng khó nhọc của bạn vô điều kiện.
Mentor là mỏ neo những khi bạn vấp ngã
Nguồn: OnDECK
Họ sẽ không chỉ ra chính xác điều bạn cần làm, nhưng sẽ giúp bạn chủ động tìm được lối thoát cho bản thân. Hoặc đơn giản là tạm thời “neo đậu” lại nơi vắng lặng, bình an nhất trong sâu thẳm tâm hồn, trước khi bạn lại lao ra ngoài kia, chinh phục thêm nhiều thành tựu mới trong sự nghiệp cá nhân của mình.
5. Mentor là tấm gương của chính mình ngày xưa
Nhiều quản lý và nhà lãnh đạo doanh nghiệp từng thừa nhận rằng, họ đã ít nhất một lần nhìn thấy mình ngày xưa nơi những cộng sự trẻ tuổi. Đó cũng chính là cơ hội để mỗi người trong số chúng ta, tự “mentoring cho chính mình” bằng cách ôn lại những nhược điểm, nhận ra nhiều ưu điểm cũng như chứng kiến một lần nữa chặng đường mình đã đi.
Nhiều người gọi đấy chính là quá trình “mentor ngược” hoặc tự mình trở thành mentor, một dạng mentor không mất phí, nhưng yêu cầu cụ thể ở từng người về năng lực thấu hiểu đối phương, cũng như tự đồng cảm nơi tâm hồn mình.
Bất cứ mentor nào cũng đã từng là mentee
Trong quá trình tìm kiếm và tham khảo tư liệu, để làm cơ sở cho phương pháp luận trong bài chia sẻ này, tôi vô tình nhận ra một ý tưởng, hay nói đúng hơn là một nhận định chính xác từ Give It Back – Dự án gây quỹ trên mô hình Mentoring 1-1. Đó là mentor nào cũng từng là mentee. Đối chiếu với luận điểm đã đề cập ở trên rằng bất cứ ai cũng có thể trở thành mentor, chứ không hạn chế hay bắt buộc phải là một “chuyên gia đầu ngành”, rõ ràng nhận định của đội ngũ Give It Back là hoàn toàn có cơ sở.
Câu chuyện từ mentee trở thành mentor của Huấn luyện viên Pep Guardiola
Trong thế giới bóng đá và đặc biệt là những người hâm mộ bóng đá Anh, có lẽ ai cùng từng biết đến Pep Guardiola – huấn luyện viên người Tây Ban Nha đang ngồi ghế nóng tại câu lạc bộ Manchester City.
Nhưng điều mà ngài Pep mang lại cho đội bóng có vốn ngân sách khổng lồ không chỉ là vung tiền mua về các ngôi sao và trả lương hậu hĩnh nhằm tìm kiếm danh hiệu, mà là truyền vào đội hình tài năng một lối đá tấn công rực lửa, dựa trên nền tảng của kỹ năng giữ, kiểm soát bóng và thoát pressing ở mỗi cầu thủ.
Marcelo Bielsa và Pep Guardiola từng giữ mối quan hệ mentor – mentee trong quá khứ
Nguồn: SPORT
Lối chơi mà ngài Pep áp dụng cho dàn sao Manchester City, được thừa hưởng và củng cố rất nhiều từ một huấn luyện viên lão làng khác. Người mà ông Pep Guardiola đã nhận xét rằng là “huấn luyện viên xuất sắc nhất thế giới” – Marcelo Bielsa.
Chính Marcelo Bielsa là mentor của ngài Pep, khi ông vẫn đang tại vị nơi đội chủ sân Nou Camp, thi đấu ở giải quốc nội Tây Ban Nha.
Bản thân Pep Guardiola khi đó chỉ là một huấn luyện viên trẻ tuổi, đã tham vấn và học hỏi được rất nhiều từ ông Marcelo Bielsa, rồi thổi lửa trở lại vào lối chơi của các cầu thủ Barcelona, hay sau này là Manchester City.
Như để nối tiếp lại vòng lặp đó, Pep Guardiola tiếp tục trở thành “mentor hạng sang” cho trợ lý của mình là Mikel Arteta – người hiện tại đang là thuyền trưởng của câu lạc bộ Arsenal.
Trên băng ghế huấn luyện của đội bóng áo đỏ hiện nay, người ta dễ dàng bắt gặp Mikel Arteta trong một hình ảnh quen thuộc, từ cử chỉ, điệu bộ cho đến phong cách huấn luyện, ông Arteta xứng đáng với biệt danh “Bản sao của ngài Pep”.
Thậm chí cho đến phong cách chơi bóng của Arsenal hiện tại, cũng phảng phất đâu đó hình bóng của chính dàn sao Manchester City. Dù không có trong tay một đội hình bom tấn, Mikel Arteta vẫn đang rất thành công trong việc thổi lửa vào lối chơi của toàn đội.
Pep Guardiola lại trở thành mentor của HLV Mikel Arteta, trước khi người trợ lý này chuyển sang Arsenal
Nguồn: Thanhnien
Câu chuyện từ mentee trở thành mentor của huyền thoại Steve Jobs
Cũng như bao nhà lãnh đạo không chọn lọc toàn cầu, huyền thoại Steve Jobs có một tuổi thơ và thời thanh xuân không mấy yên ả. Ông là kết quả của một cuộc tình trái ý muốn, cha là người theo đạo Hồi nên chuyện yêu đương với mẹ ông bị cả gia đình ngăn cấm. Ông được nhận nuôi bởi một đôi vợ chồng hiếm muộn, lớn lên được tạo điều kiện theo học tại Reed – trường mỹ thuật hàng đầu Hoa Kỳ thời bấy giờ.
Tuy nhiên Steve Jobs không hoàn thành hết chương trình học, bỏ ngang và bắt đầu đời sống tự lập nhằm thoả mãn đam mê. Ông kiếm sống bằng những lon rỗng hay chai nhựa nhặt được, đem đổi cho đại lý để nhận lại tiền cọc tính trên sản phẩm.
Trong cơn bĩ cực và đầy rẫy những thử thách đó, sau cùng chàng thanh niên “lượm lặt” ngày nào cũng đã nhìn thấy ánh sáng cuối đường hầm. Ông vô tình tìm tới Hare Krishna – một ngôi đền thuộc Ấn Độ Giáo vào một ngày năm 1973. Ban đầu ông đến đây chỉ là để ăn cơm miễn phí, vì ngôi đền tổ chức phát cơm cho người có hoàn cảnh khó khăn vào mỗi tối Chủ Nhật.
Nhưng sau một thời gian thường xuyên góp mặt và tiếp xúc với vốn kiến thức tâm linh, giác ngộ đầy sâu rộng, Steve Jobs cảm thấy vô cùng hứng thú, đặc biệt là sau khi gặp được Thiền sư Kobun Otogawa – người có ảnh hưởng mạnh mẽ đến cuộc sống cũng như thế giới quan sau này của huyền thoại Táo Khuyết.
Thiền sư Kobun Otagawa là cố vấn tinh thần trong giai đoạn khó khăn nhất của Steve Jobs
Nguồn: Kobun Sama
Theo quan điểm tu học và rèn luyện thiền định của Thiền sư gốc Nhật, tĩnh lặng trong tâm hồn chính là trạng thái tuyệt vời nhất giúp con người chạm đến thành công. Steve Jobs cũng đã sớm lĩnh hội và áp dụng thiền định tĩnh lặng vào công việc và đời sống.
Có thể dễ dàng thấy được điều này từ những sản phẩm của Apple, vốn được đánh giá là đơn giản nhưng hoàn toàn sang trọng, có thể mở lên là sử dụng được ngay. Triết lý phát triển sản phẩm của Apple cũng dựa trên nền tảng của thiền định tĩnh lặng: “Kiên nhẫn, bền bỉ và hoàn hảo đến từng chi tiết”.
Sau này khi đến lượt mình gặp phải những trăn trở và lo toan trong công việc kinh doanh, nhà đồng sáng lập Facebook Mark Zuckerberg cũng tìm đến Steve Jobs, xin ông cho lời khuyên và trở thành cố vấn trực tiếp trong mọi chiến lược.
Nhiều ý tưởng và sản phẩm của Apple sau này xuất phát từ nghệ thuật tĩnh lặng tâm hồn
Nguồn: Vox
Thời điểm Mark Zuckerberg đứng trước nhiều đề nghị chào mua Facebook, ông cũng đã tìm tới Steve để tham vấn. Lần này, Steve đề nghị Mark đến gặp Thiền sư Kobun Otogawa. Sau đó, thậm chí Mark đã bay sang Ấn Độ suốt nhiều tuần liền để trải nghiệm Phật Giáo.
Quay về từ quốc gia Châu Á xa xôi, Mark Zuckerberg không còn lung lay nữa mà quyết định giữ lại Facebook. Để giờ đây nó trở thành mạng xã hội lớn nhất thế giới, mở đường cho Mark cùng đội ngũ của mình tìm đến những ý tưởng điên rồ hơn trong tương lai.
Bài chia sẻ về khái niệm mentor là gì của Vũ, không chỉ mang đến những định nghĩa và phân tích có cơ sở về khái niệm mentor. Mà qua đó, còn là mong muốn gửi đến tất cả mọi người những điển hình, những câu chuyện rõ ràng nhất thể hiện giá trị của một mentor.
Mong rằng qua bài chia sẻ lần này, các bạn sẽ có được góc nhìn đa chiều và trực quan nhất, nhằm xác định đủ tầm quan trọng của một người mentor. Từ đó, có cho mình quyết định hợp tác với một mentor hay là không.
* Nguồn: Vũ Digital