Có phải đại dịch đã thay đổi cảm giác của chúng ta về sự gần gũi?

Nếu bạn đồng tình với việc mình được cho là một người “sống xa cách với xã hội” ngay cả trước thời kỳ cách ly xã hội, thì có lẽ COVID-19 đã cho bạn thấy một khía cạnh khác của chính mình. Bởi tôi chính là minh chứng sau khi nhận ra mình không “xa cách” như mọi người vẫn tưởng. Khi thời gian giãn cách xã hội kéo dài lâu hơn mong đợi, tôi thấy mình và những người thân yêu dần thích nghi với sự gần gũi đằng sau chiếc màn hình điện thoại, chiếc khẩu trang, giọng nói và những chuyến giao hàng.

Bài viết dựa trên quan điểm của ông Abhijit Das – Tác giả và Nhà Sáng lập của Narrativ.Design. Ông đã có hơn 15 năm kinh nghiệm trong việc xây dựng chiến lược cho nhiều thương hiệu ở Châu Á, trong đó có những thương hiệu nội địa và cả những thương hiệu toàn cầu. Ngoài ra, ông có thể sử dụng tốt tiếng Anh, tiếng Bengali và Hindi.

Nhiều người trong chúng ta vẫn còn khá miễn cưỡng trước thực tế mới này, tuy nhiên, số còn lại lại khá dễ dàng chấp nhận. Khi giai đoạn giãn cách kéo dài, chúng ta lại càng tìm thấy cho mình nhiều lý do hơn để có thể chung sống hoà bình với cảm giác mới mẻ này, cái gọi là “sự gần gũi”. Sự gần gũi ở đây có thể là “gần” (cạnh bên) trong những kết nối địa lý, “gần” (thân) trong những mối quan hệ thân thiết hay sâu xa hơn là “gần” (tương tự) trong quan điểm sống.

Thực ra, đa số chúng ta đều xích lại gần nhau hơn sau đại dịch. Chúng ta gặp gỡ nhiều hơn những người thân thiết trong vòng tròn kết nối của mình và do đó, chúng ta cũng chia sẻ với nhau nhiều hơn về thế giới quan của mình. Giờ đây, chúng ta có thể mở lòng để nhìn nhận từ một góc nhìn mới, mặc cho những khác biệt về khoảng cách thế hệ, tuổi tác, hiểu biết công nghệ và vô số những điều khác biệt đáng kể khác.

Nguồn: Envato

Thứ nhất, sự tiện lợi của việc mua sắm trực tuyến ngay trên màn hình điện thoại và giao dịch phi tiền mặt cuối cùng cũng đã lôi cuốn được những người đã từng cố chấp.

Cha tôi là người từng cho rằng những món đồ giao tận nơi “trong tích tắc” không thể đạt được độ tươi mới hay chất lượng. Thì nay, ông đã “chịu” chấp nhận. Thêm vào đó, ông thay thế thói quen ra ngoài đi dạo của mình bằng việc đi bộ trên sân thượng, để hít thở chút khí trời từ ban công, cửa sổ và quan trọng là chút không khí nhộn nhịp của đám đông và những người sống xung quanh.

Sự tiện lợi của việc mua sắm trực tuyến trên điện thoại và giao dịch phi tiền mặt cuối cùng cũng đã lôi cuốn được những người đã từng cố chấp.

Còn mẹ tôi lại chấp nhận tham gia những buổi cầu nguyện tuân thủ quy định giãn cách ở công viên hay truy cập vào nhóm cầu nguyện trên Zoom, thay vì ở trong những phòng cầu nguyện như trước đây. Chị gái tôi, hiện đang là giáo viên, cũng vui vẻ hơn với việc dạy học từ xa trên GMeet.

Hoá ra, giãn cách xã hội lại có nhiều ưu điểm hơn nhược điểm. Chẳng hạn, mẹ tôi từng chủ động từ chối sử dụng thiết bị công nghệ nay đang học cách dùng iPad. Thậm chí giờ đây, bà thường xuyên kết nối với những người bạn đại học đã không liên lạc từ rất lâu của mình và rất tận hưởng việc gọi điện, nhắn tin, video call trên ứng dụng Whatsapp. Nhiều lúc, bà còn chuyển tiếp một số tin nhắn cho tôi xem. Và tôi cảm thấy vui vì điều đó. Vậy mà trước khi COVID xảy ra, bố mẹ tôi chỉ hào hứng với chiếc camera an ninh lắp đặt ở nhà được 2 tháng trước khi hoàn toàn quên mất sự hiện diện của nó. Đơn giản là vì họ không có động lực để sạc camera vài ngày một lần. Nhưng họ lại không thấy phiền với việc tưới cây hay đi chợ mua rau củ mỗi ngày.

Nguồn: Pexels

Giờ đây, tôi đã hiểu được. Đối với họ, thói quen kết nối với thế giới bên ngoài bằng một cái vẫy tay, câu nói, hay đi dạo đã trở thành một sự tiện lợi trong hơn 6 thập kỷ qua, cho đến một ngày nó không còn đúng như vậy nữa. Trong bối cảnh đại dịch, chúng trở thành những hoạt động gây nguy hiểm đến tính mạng và thể hiện sự ích kỷ, sống buông thả – các yếu tố họ không bao giờ chấp nhận và cho phép.

Vậy điều gì xảy ra tiếp theo khi mọi thứ trở lại bình thường, có thể trong 1-2 năm nữa? Liệu họ có bị thôi thúc để quay trở lại lối sống tiện lợi trước đây hay xem những hoạt động đó không còn cần thiết? Riêng tôi nghĩ rằng họ sẽ giữ sự thay đổi.

Chính COVID-19 đã vạch ra ranh giới rõ ràng giữa hai khái niệm: thiết yếu và xa hoa.

Thứ hai, trong bối cảnh thất nghiệp, lương thưởng bị cắt giảm, giá cả tăng vọt, khủng hoảng kinh tế, hạn chế tài chính là các yếu tố quan trọng thúc đẩy sự thay đổi. Trước đại dịch, chúng ta có xu hướng nghĩ về cuộc sống sung túc, những khoản đầu tư và tính thanh khoản của tài sản. Ảnh hưởng của đại dịch kéo con người quay về thực tại bằng cách phân biệt giữa sự thiết yếu và xa hoa. Chính COVID-19 đã vạch ra ranh giới rõ ràng giữa hai khái niệm này.

Điều tuyệt vời nhất có lẽ là sau nhiều thế kỷ “không chung tiếng nói”, các thế hệ, đặc biệt là Millennials và X, có thể cùng bàn luận về chủ đề tài chính, chi tiêu. Đây là lần đầu tiên, Millennials được xem là “người lớn” chứ không còn là “người ngoài cuộc” như trước.

Thứ ba là tính chất địa phương (locality). Nếu trước đây định nghĩa của “địa phương” chỉ gói gọn trong một khu vực hay một khoảng cách địa lý, thì nay đang dần phát triển trong cả không gian kỹ thuật số (digital). Nếu cho rằng tính chất địa phương được định ra bằng những ranh giới, thì giờ đây việc đi học, việc đi làm, việc huấn luyện và đào tạo, hôn nhân gia đình hay tương tác xã hội đều có thể liên kết với nhau trong những ranh giới “mà chúng ta lựa chọn để phát triển”.

Nguồn: Envato

Những điều này đã không còn là “những điều chưa từng có”. Điều gì đó đã thay đổi từ bên trong mỗi chúng ta, theo chiều hướng tốt đẹp hơn.

Bạn có đang trải nghiệm một cảm giác gần gũi rất khác? Bạn có cảm nhận được rằng nó có thể thay đổi ý nghĩa của những cảm giác thật, những mối quan hệ thân thiết, sự có qua có lại, lòng tin và tính chất địa phương không?

Có thể thấy rằng COVID-19 đã khiến cho chúng ta có chung nhiều suy nghĩ. Điều đó thật sự rất cần thiết để chúng ta hướng đến một thế giới đa dạng nhưng không bị chia rẽ. Hơn nữa, COVID-19 giúp chúng ta có thể tự mình ứng phó với những vấn đề tương tự – nhưng với một cách tiếp cận mới.

Vậy còn bạn, bạn có cảm nhận được những điều mà tôi cảm nhận không?

English version

Is pushing through the pandemic resetting our sense of nearness?

If your friends, colleagues or relatives thought of you as ‘socially distanced’ before the ‘social distancing’ times and you accepted it, the COVID times might have shown you a different side of you. I for one, did realize that I am not as socially distanced as people would let me believe. As ‘social distancing’ lingered longer than I had expected, I found myself and my near-and-dear ones adapting to the ‘nearness’ behind screens, behind masks, voice and delivery boxes.

Some of us were doing it grudgingly while others, quite sportingly. And as we kept pushing through the pandemic, we continued to find more and more reasons to settle down peacefully with this new found sense of ‘nearness’. In fact most of us did more of it, within a closer circle of people and affairs, getting nearer more often and we got nearer in the way how we even viewed the world and interacted with it. Now we could see what the other could see, despite generation gaps, age gaps, technology hesitation and so many silly, but significant differences.

Convenience of screen shopping and cashless transactions finally appealed to the stubborn. My dad, who couldn’t be convinced that freshness, fairness and immediacy could be faithfully delivered to the doorstep – for anything and everything, viewed the matter reassuringly. He accepts it now and compensates his previous ritual of going out, with a walk on the terrace, a peek from the balcony and windows – for some fresh air, for some me time and most importantly the need to feel the crowd and the community around him. As for my mother though, her prayer outings grudgingly went on from sitting ‘socially distanced’ in a public park instead of gathering in a prayer room to Zoom-in. My sister, a teacher, is now happily running remote classes over GMeet.

The pros outweigh the cons. My mother who actively denied the entry of gadgets into her life, learnt to let her fingers run on the iPad. Now she routinely connects with her long-lost college friends and enjoys ‘whatsapp’ calls, text messages and video greetings and forwards some to me as well. I am so glad. Before COVID, both my parents got over my excitement of installing the home security camera in less than two months of me leaving the shores. They simply weren't motivated to recharge the cameras every few days. But they didn't mind watering the plants, or visiting the market for greens, every day.

I get it. The habit of connecting with the external world with a wave, a word and a walk meant convenience to them, for over six decades, until one day, it didn’t. It became life threatening, irresponsible, indulgent, selfish – the qualities which they do not accept and allow, ever. But what happens next? When things return to normal? I mean really normal – maybe in a year or two? Would they be motivated to move back to their old rituals of convenience or would they view it as unnecessary? I am betting they would move on.

Financial restraints in the context of job losses, pay cuts, price rises and a general gloomy economic outlook for years to come has been a great enabler too. The idea of abundance, leverage and liquidity we lived with suddenly took a turn which sort of led us back to the common sense which we had grown up with, which is the conscious distinction between the essential and the extravagant. COVID has re-has pulled that line out of the blur. The best part is that once again generations came together other over a similar language regarding finances and spending, after decades of getting along with the blur. Surprisingly, even the millennials and the centennials in the family chimed in. For the first time, they were allowed ‘adulting’ - more like a part to play than just an act or play. Here again pros outweighed the cons.

Locality which we meant in the sense of reach and physical distance/periphery is evolving into a sense of 'outreach' and digital distance/periphery. Work, School, College, Training, Coaching, Socializing, Marriages coalesced within the boundaries of our choosing - within, and to grow out from.

Unprecedented doesn’t cut it. Not anymore. Something has turning inside of us all for the better.

Are you experiencing the new co-ordinates of ‘nearness’ too? Do you feel it could transform our sense of the real, relationship, reciprocity, trust and locality?

I could see that the COVID impact has put a lot of us on the same page, more or less, on many matters. It is pushing us constantly towards a diverse world NOT a divided world, unless you choose to view it that way. It is also enabling us to deal with similar tools at our disposal – but with a newfound nearness.

Do you see what we see?

Theo Hạnh Bạch / Brands Vietnam
* Nguồn: Narrativ.Design