Những cái tên công nghệ từng “một thời vang bóng”

Nhắc đến những thương hiệu công nghệ đã từng thống trị thị trường, nhiều người không khỏi hoài niệm về một thời vàng son của Sony Walkman, BlackBerry, Nokia hay Kodak. Nhưng thời gian không chờ đợi ai. Những “gã khổng lồ” này dần nhường chỗ cho những đổi mới công nghệ liên tục thay đổi cách con người nghe nhạc, liên lạc hay lưu giữ ký ức.

Sony Walkman

Trong mùa 4 của loạt phim khoa học viễn tưởng đình đám “Stranger things”, nhân vật Max đã sử dụng Sony Walkman để nghe nhạc liên tục nhằm thoát khỏi sự truy đuổi của quái vật Vecna. Phân cảnh này sau đó nhanh chóng trở thành hiện tượng, khiến nhu cầu về máy cassette Sony Walkman tăng vọt. Trên mạng xã hội, hàng loạt video tái hiện cảnh Max đeo Walkman xuất hiện, góp phần đưa thiết bị tưởng chừng đã lỗi thời này quay trở lại.

Phân cảnh Max đeo Sony Walkman trong “Stranger things” nhanh chóng trở thành hiện tượng.
Nguồn: Tổng hợp

Walkman: Cuộc cách mạng âm nhạc cá nhân

Ra mắt năm 1979, Sony Walkman đã thay đổi hoàn toàn cách con người thưởng thức âm nhạc. Với thiết kế nhỏ gọn, tiện lợi, Walkman cho phép người dùng mang theo âm nhạc bên mình, mở ra kỷ nguyên âm nhạc di động. Sự kết hợp giữa băng cassette từ tính và công nghệ thu nhỏ linh kiện điện tử giúp Walkman nhanh chóng trở thành cơn sốt toàn cầu, với 30.000 chiếc được bán hết chỉ trong vòng ba tháng đầu tiên.

Trong hai thập kỷ, Walkman thống trị thị trường máy nghe nhạc di động. Tuy nhiên, đến đầu thế kỷ 21, Sony dần mất vị thế khi không kịp thích nghi với sự thay đổi công nghệ. “Tôi không thấy cách nào để Sony có thể phục hồi lại vị thế của mình”, ông Yoshiaki Sakito, cựu giám đốc điều hành Sony, từng thừa nhận.

Sự phát triển của đĩa CD, nhạc số MP3 và internet đã khiến Walkman trở nên lạc hậu. Apple nhanh chóng nắm bắt cơ hội với iPod – một thiết bị lưu trữ nhạc số gọn nhẹ và tiện lợi hơn nhiều so với băng cassette. Máy nghe nhạc MP3 từ các thương hiệu như Creative và Samsung cũng dần chiếm lĩnh thị trường.

Sự phổ biến của smartphone đã thay đổi hoàn toàn thói quen người dùng. Khi điện thoại có thể lưu trữ, phát nhạc và truy cập internet, nhu cầu về một thiết bị chuyên biệt như Walkman dần biến mất.

Walkman từng thống trị thị trường máy nghe nhạc di động trong 2 thập kỷ.
Nguồn: Pexels

Hồi sinh trong kỷ nguyên của kỹ thuật số

Dù Sony chính thức ngừng sản xuất Walkman vào năm 2010 sau khi bán được hơn 200 triệu máy trên toàn cầu, nhưng dấu ấn mà nó đã để lại trong lòng những người yêu âm nhạc có lẽ chưa bao giờ biến mất. Walkman vẫn được giới sưu tầm và những người yêu thích hoài niệm săn lùng, đặc biệt là trong thời đại mà nhiều người muốn thoát khỏi sự phụ thuộc vào thiết bị số và internet.

Năm 2022, nhờ “Stranger things”, Walkman một lần nữa thu hút sự chú ý của thế hệ trẻ. Những ai chưa từng trải nghiệm băng cassette nay háo hức tìm hiểu về thiết bị này, trong khi những người sống hoài cổ tận hưởng cảm giác tua lại băng nhạc bằng tay và nghe từng tiếng rè đặc trưng của cassette.

Nhận thấy tiềm năng này, ngày 30/1/2023, Sony chính thức ra mắt Walkman NW-ZX707 – phiên bản hiện đại của Walkman với hệ điều hành Android 12, jack cắm tai nghe kép và công nghệ âm thanh cao cấp.

Thế nhưng, câu hỏi cần đặt ra ở đây là: Trong lâu dài, liệu Walkman có thực sự trở lại như một sản phẩm mang tính đột phá, hay chỉ là một hiện tượng hoài niệm thoáng qua trong trào lưu retro?

Walkman NW-ZX707 – phiên bản hiện đại của Walkman với hệ điều hành Android 12.
Nguồn: Unsplash

BlackBerry

Khoảng 15 năm trước, không có thiết bị nào mang tính biểu tượng hơn BlackBerry. Lady Gaga sử dụng BlackBerry để đăng tweet, Madonna đặt nó dưới gối khi ngủ, Kim Kardashian sở hữu đến ba chiếc, và ngay cả Tổng thống Barack Obama cũng phải đấu tranh để được tiếp tục sử dụng thiết bị này sau khi nhậm chức.

Thiết bị dành cho người nghiện công việc

BlackBerry không chỉ là một chiếc điện thoại, mà còn là biểu tượng của địa vị và quyền lực. Thiết bị này đã cách mạng hóa thị trường với khả năng gửi email di động, giải phóng người dùng khỏi sự gò bó của văn phòng truyền thống. Sở hữu một chiếc BlackBerry đồng nghĩa với việc bạn mang theo cả văn phòng bên mình – có thể trả lời email vào ban đêm, trong kỳ nghỉ hay thậm chí ngay cả khi đang ngồi trong nhà vệ sinh.

BlackBerry không chỉ là một chiếc điện thoại, mà còn là biểu tượng của địa vị và quyền lực.
Nguồn: CNN

Điều này ngày nay có vẻ hiển nhiên, nhưng vào thời điểm đó, nó là một tuyên ngôn về quyền lực. Một chiếc BlackBerry không chỉ thể hiện sự bận rộn, mà còn là dấu hiệu của tầm quan trọng. Nếu bạn có nó, nghĩa là bạn đang là người được săn đón, bạn luôn sẵn sàng kết nối và không để bỏ lỡ bất kỳ điều gì.

Không dừng lại ở đó, BlackBerry còn trở thành một hiện tượng gây nghiện. Đèn LED thông báo nhấp nháy liên tục khơi dậy nỗi sợ bỏ lỡ (FOMO), buộc người dùng phải kiểm tra điện thoại không ngừng. Sự xuất hiện của bàn phím QWERTY đầy đủ trên BlackBerry cũng giúp người dùng có thể gõ nhanh và chính xác bằng hai ngón tay cái, khiến việc giao tiếp bằng văn bản trên điện thoại trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn.

Nhưng đỉnh cao đó không kéo dài mãi.

Sự sụp đổ không thể tránh khỏi

Tất cả những lợi thế đó không thể cứu vãn BlackBerry trước cuộc cách mạng cảm ứng mà iPhone mang lại. “BlackBerry đã trở nên quá kiêu ngạo”, nhà phân tích Margolis nhận xét. “Họ tin rằng gõ trên màn hình cảm ứng sẽ không bao giờ hiệu quả. Nhưng chỉ trong vòng một năm, bàn phím ‘clicky-clicky’ của họ đã trở nên lỗi thời hoàn toàn.”

Ngay khi iPhone xuất hiện, doanh số của BlackBerry lao dốc và không bao giờ phục hồi lại được. Đến năm 2016, hãng chính thức ngừng sản xuất điện thoại. Cùng năm đó, trang blog Celebrity BlackBerry Sightings – chuyên theo dõi những người nổi tiếng sử dụng BlackBerry đóng cửa với dòng thông báo đầy tiếc nuối: “Thật không may, giờ đây tất cả người nổi tiếng đều dùng iPhone”.

Dù đã cải tiến nhưng BlackBerry vẫn không tránh khỏi sự sụp đổ trước cuộc cách mạng công nghệ của iPhone.
Nguồn: Newsweek

Tháng 1/2022, BlackBerry chính thức khai tử mọi dịch vụ hỗ trợ cho hệ điều hành của mình, khép lại một chương lịch sử huy hoàng.

Đến ngày hôm nay, ảnh hưởng của BlackBerry vẫn còn vang vọng trong thế giới hiện đại. Nó mở đường cho kỷ nguyên smartphone và tạo ra một thế giới luôn kết nối. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng mặt trái của sự kết nối không giới hạn ấy chính là tình trạng “burnout” và áp lực công việc không hồi kết. Nếu bạn từng nhận được email từ sếp vào lúc 11 giờ đêm và bị kỳ vọng phải trả lời ngay lập tức, thực tế là bạn có thể đổ lỗi cho BlackBerry.

Tháng 1/2022, BlackBerry chính thức khai tử mọi dịch vụ hỗ trợ cho hệ điều hành của mình, khép lại một chương lịch sử huy hoàng.
Nguồn: South China Morning Post

Nokia

“Ai cũng nhớ chiếc Nokia đầu tiên của mình”, Mark Mason, cựu thành viên đội ngũ thiết kế của Nokia trong thời kỳ hoàng kim những năm 1990, chia sẻ. “Chỉ cần nhắc đến tên, nó liền gợi lên một ký ức”.

Đó không phải là sự cường điệu. Năm 1998, Nokia trở thành thương hiệu điện thoại bán chạy nhất thế giới, chiếm 40% thị phần toàn cầu và thống trị 70% thị phần tại Anh.

Nokia 3210: Biểu tượng của một thế hệ

Trước khi Apple, Google hay Samsung bước vào cuộc đua công nghệ, Nokia đã là cái tên dẫn đầu. Jonathan Bell, biên tập viên công nghệ của tạp chí Wallpaper, nhận định: “Nokia là một trong những hãng điện thoại đầu tiên thực sự nhấn mạnh vào thiết kế và sự khác biệt, từ phân khúc giá rẻ đến các dòng máy tiên tiến nhất”.

Trước khi Apple, Google hay Samsung bước vào cuộc đua công nghệ, Nokia đã là cái tên dẫn đầu.
Nguồn: Shutterstock

Không chỉ mang tính biểu tượng về mặt thiết kế, Nokia còn định hình cả văn hóa đại chúng. Nhạc chuông mặc định của hãng – “Gran Vals” của Francisco Tárrega đã trở thành giai điệu quen thuộc trên toàn cầu, vang lên khoảng 1,8 tỷ lần mỗi ngày vào năm 2009, tương đương 20.000 lần mỗi giây.

Những năm cuối thập niên 1990, khi điện thoại di động vẫn còn là sản phẩm xa xỉ dành cho giới thượng lưu, Nokia thay đổi cuộc chơi với thiết kế nhỏ gọn, thân thiện và đầy cá tính. “Nó nhỏ gọn, pin cực bền và gần như không thể phá hủy”, nhà báo Murray Healy nhớ lại.

Không chỉ mang đến sự phá cách về ngoại hình, Nokia còn tiên phong trong việc phổ biến tin nhắn SMS. Bàn phím của hãng được thiết kế tối ưu cho việc nhắn tin, giúp thế hệ trẻ thời đó tận dụng tối đa dịch vụ nhắn tin để né tránh cước gọi đắt đỏ. Mason - người đã làm việc tại Nokia 20 năm cho biết: “Chúng tôi luôn lấy con người làm trung tâm trong thiết kế. Phương châm của chúng tôi là ‘công nghệ nhân văn’ và khẩu hiệu của Nokia là ‘Connecting People’. Ngay cả bàn phím cũng được thiết kế cong như nụ cười Mona Lisa – một chi tiết đầy ẩn ý”.

Sụp đổ trước kỷ Nguyên Smartphone

Năm 1999, Nokia đạt lợi nhuận hoạt động 4 tỷ USD, nhưng thời kỳ hoàng kim không kéo dài lâu. Ben Wood, Giám đốc Phân tích của CCS Insights, nhận xét: “Đây là câu chuyện buồn về một công ty không chỉ định nghĩa mà còn thống trị ngành công nghiệp trong hơn một thập kỷ, để rồi biến mất nhanh hơn bất kỳ ai có thể tưởng tượng”.

Sự suy tàn của Nokia đến từ nhiều yếu tố, trong đó có sự tự mãn và chậm thích nghi. Khi Apple ra mắt iPhone với màn hình cảm ứng vào năm 2007, Nokia không kịp thay đổi để cạnh tranh. Giá trị thị trường của hãng lao dốc 90% chỉ trong vài năm, và đến năm 2013, mảng điện thoại di động bị Microsoft mua lại.

Nokia giờ đây chỉ còn là ký ức về một thời đã qua, và nếu bạn vẫn còn chiếc Nokia ở nhà, hãy thử tìm lại nó, bởi biết đâu nó vẫn còn hoạt động tốt.

Nokia giờ đây chỉ còn là ký ức về một thời đã qua.
Nguồn: Pexels

Kodak

Năm 2012, Kodak chính thức nộp đơn xin phá sản – một kết cục cay đắng cho thương hiệu từng thống trị ngành nhiếp ảnh suốt hơn một thế kỷ.

Hào quang một thời

Thành lập vào những năm 1880 bởi George Eastman, Kodak nhanh chóng vươn lên vị trí dẫn đầu thị trường phim ảnh nghiệp dư tại Mỹ. Đến thập niên 1950, hãng kiểm soát gần 70% thị phần với biên lợi nhuận lên tới 70%.

Thành công của Kodak trong ba phần tư thế kỷ 20 không chỉ nằm ở việc phát triển máy ảnh phim, mà còn ở việc định hình cả một thị trường mới. Trước đó, nhiếp ảnh là sân chơi của các chuyên gia với những thiết bị cồng kềnh và quy trình phức tạp. Kodak đã thay đổi điều đó. Họ không chỉ bán máy ảnh, mà còn dạy mọi người cách sử dụng và lý do để chụp ảnh.

Thành công của Kodak trong ba phần tư thế kỷ 20 không chỉ nằm ở việc phát triển máy ảnh phim, mà còn ở việc định hình cả một thị trường mới.
Nguồn: Tổng hợp

Bằng những chiến dịch quảng cáo thông minh, Kodak biến nhu cầu lưu giữ khoảnh khắc gia đình, kỳ nghỉ thành một thói quen văn hóa. “Kodak Moments” – khoảnh khắc Kodak – trở thành một phần của cuộc sống hàng ngày. Đặc biệt, Kodak nhắm đến phụ nữ – những người được khắc họa là người giữ gìn ký ức gia đình. Thông điệp của hãng rất rõ ràng: Một người mẹ chu đáo, một bà nội trợ tận tâm là người biết lưu lại từng giai đoạn trưởng thành của con cái.

Cú sốc kỹ thuật số: Từ lưu giữ kỷ niệm đến chia sẻ trải nghiệm

Đến những năm 1970, hơn 60% ảnh chụp tại Mỹ là do phụ nữ thực hiện. Nhưng sự xuất hiện của máy ảnh kỹ thuật số đã thay đổi hoàn toàn cục diện, và Kodak không theo kịp sự chuyển dịch này.

Sự xuất hiện của máy ảnh kỹ thuật số đã thay đổi hoàn toàn cục diện và làm xáo trộn nhóm khách hàng mục tiêu của Kodak.
Nguồn: Pexels

Công nghệ kỹ thuật số không chỉ thay đổi cách chụp ảnh, mà còn làm xáo trộn nhóm khách hàng mục tiêu. Máy ảnh không còn là công cụ lưu giữ kỷ niệm mà trở thành thiết bị công nghệ, thu hút nam giới nhiều hơn phụ nữ. Các thương hiệu như Sony tận dụng xu hướng này, bỏ qua thế mạnh cốt lõi của Kodak là mạng lưới phân phối truyền thống.

Sự thay đổi này khiến lượng ảnh in sụt giảm mạnh – một đòn giáng trực tiếp vào mô hình kinh doanh cốt lõi của Kodak. Có thể thấy, Kodak thất bại không chỉ vì chậm thích ứng với kỹ thuật số, mà vì họ không hiểu rằng ý nghĩa của nhiếp ảnh đã thay đổi. Từ việc lưu giữ kỷ niệm trên giấy, con người chuyển sang chia sẻ khoảnh khắc qua email và mạng xã hội.

Kodak không thiếu công nghệ hay nguồn lực, nhưng lại bị kìm hãm bởi chính di sản của mình. Họ chần chừ trong đổi mới, giữ khư khư mô hình cũ thay vì tìm kiếm một hướng đi phù hợp với thời đại.

Kodak không thiếu công nghệ hay nguồn lực, nhưng lại bị kìm hãm bởi chính di sản của mình.
Nguồn: Unsplash

Câu chuyện của Sony Walkman, BlackBerry, Nokia hay Kodak là lời cảnh tỉnh cho mọi doanh nghiệp: Không có sự đổi mới, ngay cả những gã khổng lồ cũng có thể sụp đổ. Cho dù từng là kẻ tiên phong, bất kỳ thương hiệu nào cũng có thể dần rơi vào quên lãng nếu chiến lược cứ mãi xoay quanh những mô hình kinh doanh cũ, thay vì xoay quanh người dùng và chấp nhận rằng thế giới sẽ mỗi ngày mỗi đổi khác.

Theo Phố Hương / Brands Vietnam
* Nguồn: Tổng hợp