"Con gà" Facebook, Google đang lấn lướt "Quả trứng" người dùng?

Ngày 9/8, Facebook đưa ra một loạt thông báo liên quan đến hiển thị cho người dùng, trong đó có một thông tin đáng chú ý: Facebook sẽ hiển thị quảng cáo ngay cả với người dùng sử dụng các phần mềm chặn quảng cáo. Phải chăng điều này là quá đáng và thiếu tôn trọng Người dùng?

Mối quan hệ giữa các nền tảng Internet hiện nay (như Google, Facebook ...) và Người dùng giống như câu chuyện về con gà và quả trứng, thậm chí còn phức tạp hơn bởi sự có mặt của bên thứ 3: những Nhà quảng cáo.

• Muốn phát triển, Google Facebook (Nhà cung cấp) cần có Người dùng, nhưng họ cũng cần các Nhà quảng cáo để duy trì hoạt động, kiếm lời và thu hút các nhà đầu tư.
• Người dùng thì luôn nghĩ rằng mình ... ghét quảng cáo.
• Còn Nhà quảng cáo thì cần tiêu tiền càng nhiều càng tốt bất chấp những "hướng dẫn sử dụng" của Nhà cung cấp khiến trải nghiệm của Người dùng bị ảnh hưởng.

Khi chưa có nhà quảng cáo, con gà và quả trứng là Nhà cung cấp dịch vụ và Người dùng (miễn phí).

Câu hỏi là "Google Facebook cần Người dùng, hay Người dùng cần Google Facebook?".

Câu trả lời là: Nhà cung cấp cần Người dùng hơn. Người dùng cần một trải nghiệm "sạch quảng cáo"

Trong phim The Social, mô tả quá trình hình thành và phát triển của Facebook, khi Mark Zuckerberg đứng giữa lựa chọn tiếp tục giữ "sạch" Mạng xã hội này khỏi quảng cáo hay bắt đầu bán quảng cáo để thu về hàng chục triệu USD, Sean Parker (Sáng lập chia sẻ nhạc trực tuyến Napster) đã nói "Nếu cậu muốn Facebook chỉ là Mạng xã hội lớn nhất nước Mỹ, thì hãy bán quảng cáo ngay lúc này". Mark quyết định nghe theo, chưa vội bán quảng cáo và Facebook đã trở thành Mạng xã hội lớn nhất thế giới.

Có lẽ cũng chính bởi kinh nghiệm từ bản thân, Mark Zuckerberg đã chi đậm 19 tỉ USD để mua Whatsapp và bỏ luôn cả khoản phí 0,99usd/năm mà trước đó ứng dụng OTT này thu của người dùng. Nhắc lại rằng, Whatsapp được tạo nên bởi Brian Acton với "3 không" nổi tiếng: "Không quảng cáo, không trò chơi, không mánh lới".

Tuy nhiên, chính xác thì những nền tảng lớn và hấp dẫn như vậy, chỉ có 2 con đường để đi: Bán mình hoặc bán quảng cáo. Rõ ràng việc sở hữu một lượng người khổng lồ với khả năng sinh lời vô hạn như vậy, không bán quảng cáo là vô lý, chưa kể tới áp lực từ các nhà đầu tư!

Bán quảng cáo sẽ xảy ra khi Người dùng đã trở nên cần Nhà cung cấp dịch vụ hơn. Bạn có bỏ được Facebook hay ngưng tìm kiếm Google không? Và tất nhiên như chúng ta đã thấy Google và Facebook chọn bán quảng cáo.

Sự xuất hiện của các Nhà quảng cáo (chỉ là vấn đề sớm hay muộn) thay đổi bản chất của quan hệ Con gà & Quả trứng, bây giờ Con gà là Nhà quảng cáo còn Quả trứng là Người dùng.

Câu hỏi mới: "Google Facebook cần Người dùng hơn hay Nhà quảng cáo hơn?".

Câu trả lời là: Cả Người dùng và Nhà quảng cáo đều cần thiết. Thiếu bên nào cũng không được!

Google Facebook cần Nhà quảng cáo để hệ thống phát triển, cũng cần Người dùng để thu hút Nhà quảng cáo. Nhưng sự xuất hiện của quảng cáo làm giảm trải nghiệm của sản phẩm, thậm chí làm chậm máy tính của người dùng. Những ông lớn như Google hay Facebook hiểu rõ sự khó khăn trong việc duy trì lợi ích cân bằng giữa 3 bên. Và tất nhiên họ có những nỗ lực nhất định để thực hiện sự cân bằng.

- Google tạo ra mẫu số chung kỳ diệu yếu tổ Điểm chất lượng trong quảng cáo. Điểm chất lượng tăng tức là quảng cáo đáp ứng tốt hơn tìm kiếm của Người tìm kiếm, mang lại cho Nhà quảng cáo giá thầu thấp hơn, lợi nhuận kinh doanh cao hơn do chi phí giảm. Các quảng cáo Banner của Google có nút báo cáo khi người dùng thấy khó chịu.

- Facebook cũng cho phép người dùng "bày tỏ thái độ" với quảng cáo mà họ nhìn thấy. Hệ thống của họ cũng có "Điểm chất lượng" để đánh giá mẫu quảng cáo có phù hợp với nhóm đối tượng được nhắm mục tiêu hơn (nhưng có vẻ nó hoạt động không trơn chu bằng Điểm chất lượng của Google).

Bên cạnh đó, họ cũng nỗ lực huấn luyện cho các Nhà quảng cáo cách sử dụng công cụ quảng cáo của họ hữu hiệu hơn.Trang hướng dẫn sử dụng Google AdWords của Google có tới 63.000 trang, còn của Facebook cũng không kém hơn. Nhà quảng cáo nhắm mục tiêu càng trúng đích, chi phí càng tối ưu và Người dùng của Google Facebook càng bớt khó chịu với quảng cáo.

(*) Hãy dừng lại một giây và đếm xem có bao nhiêu Nhà cung cấp dịch vụ tại Việt Nam đang vội vàng quảng cáo khi Người dùng còn chưa vượt ra ngoài biên giới: Cốc Cốc, Zalo ...

Có lẽ nếu cứ để tự nhiên, những ông lớn công nghệ như Google và Facebook đủ sự tỉnh táo và khả năng công nghệ để cân bằng mối quan hệ Con gà & Quả trứng.

Nhưng sự xuất hiện của AdBlock* đã phá vỡ sự cân bằng.

Ứng dụng chặn quảng cáo (miến phí) khiến lợi ích của Người dùng được ưu tiên, nhưng làm giảm khả năng tiếp cận khách hàng của Nhà quảng cáo, còn Google Facebook thì thất thu lớn.

Sự cân bằng giúp hệ thống tồn tại, sự mất cân bằng dù nhỏ khiến hệ thống sụp đổ.

Lỗi thuộc về ai và tại sao Người dùng thích AdBlock?

- Người dùng vốn không thích quảng cáo. Nhưng thực sự quảng cáo cũng không quá khó chịu, trừ những website, ứng dụng cố gắng chèn thật nhiều quảng cáo làm che cả nội dung. Chúng ta thậm chí lướt qua quảng cáo nhanh tới mức không nhận ra sự tồn tại của chúng

- Nhà quảng cáo sử dụng nhắm mục tiêu không tốt, đem những quảng cáo không thực sự liên quan hiển thị tới Người dùng.

- Người dùng chỉ đơn giản là click 2 lần để cài đặt 1 thứ có vẻ hữu ích mà cũng không phiền đến họ. Vậy đó, một hành động đơn giản nhưng ... rất tai hại.

Theo quan điểm của người viết, hành động mang tính tự vệ của Facebook, hiển thị quảng cáo bất chấp Người dùng sử dụng AdBlock là phù hợp về mặt lợi ích, có lợi cho cả 3 bên. Một động tác khác tương tự đến từ Google, họ trả tiền cho AdBlock để không bị lọc. Nhưng liệu Google Facebook có dừng lại ở đó?

Con gà & Quả trứng liệu có còn tồn tại, khi mà chúng ta không thể ngưng sử dụng Google Facebook, khi mà Facebook hay Google bỏ qua ý chí của Người dùng để hiện quảng cáo. Những quyết định kiểu như vậy cũng chính là cách phá vỡ sự cân bằng.

Hãy xem điều gì đang xảy ra với Google:

Cả trên Mobile và PC, 4 quảng cáo của Google đã che hết kết quả tự nhiên ở bên dưới, trong khi tỉ lệ quảng cáo có nội dung chính xác với tìm kiếm chỉ là 50% (với các website do nhà quảng cáo Việt Nam thực hiện, tỉ lệ này còn thấp hơn, hãy thử tìm kiếm với cụm từ khoá "Samsung Galaxy S7 32Gb", bạn sẽ chẳng thấy quảng cáo nào bán đúng chiếc điện thoại 32Gb).

Nếu điều này tiếp tục xảy ra, bạn nghĩ điều gì sẽ đến với Google & Facebook trong tương lai?

Con gà & Quả trứng, suy cho cùng một lúc nào đó cũng phải quyết định, cái nào có trước!!! Nhưng khi câu trả lời đã rõ, thực sự chẳng bên nào được hưởng lợi cả!

Mai Xuân Đạt
SEONgon, Google AdWords Premier Partner

*AdBlock: cách tác giả bài viết gọi chung cho các ứng dụng chặn quảng cáo.