Tôi PR cho Freelance Writer

Hôm trước bạn Quang Minh trong group Writer Connects có một bài phỏng vấn mình về tiềm năng của nghề Freelance Writer (nghề viết tự do) trong đại dịch Covid-19 đăng trên Afamily, cũng ngay sau đó Kênh 14 lại lên một bài về sự khốn đốn của Freelancer trong mùa dịch. Chắc hẳn nhiều bạn đang có định hướng trở thành Freelance Writer thấy hoang mang lắm. Trong bài viết này mình sẽ chia sẻ kinh nghiệm giúp mọi người định hướng cụ thể xem bản thân có phù hợp với nghề Freelance Writer hay không, cũng như biết mình cần chuẩn bị những gì để trở thành một Freelance Writer nhé!

1. Freelance writer có phải là lựa chọn phù hợp với bạn?

Đầu tiên, bạn phải hiểu mình thuộc tuýp người như thế nào, cá tính và sở thích của mình có phù hợp với nghề hay không. Nghề viết là một công việc khá cô đơn và cần sự tập trung cao độ để đạt hiệu quả cao. Với những người không thể chịu được việc ngồi một chỗ suy nghĩ hàng giờ, những người không thể chịu được việc quanh quẩn một mình mà không có bạn bè đồng nghiệp nhí nhéo bên tai, cùng nhau nay coffee, mai trà sữa, ngày kia hàng quán ăn vặt.., nghề viết có vẻ sẽ không phù hợp lắm.
Kể cả khi bạn cảm thấy ổn với việc một mình, kể cả khi bạn nghĩ rằng mình muốn theo đuổi viết lách, bạn sẽ vẫn cần một phép thử để biết mình có khả năng kiên trì với công việc này hay không.
Trong cuốn sách 20 giờ đầu tiên, Josh Kaufman đã chỉ ra rằng chúng ta không cần phải mất đến 10.000 giờ như Malcom Gladwell đã đề xuất để trở thành một chuyên gia trong một lĩnh vực gì đó, chỉ cần 20 giờ để học một kỹ năng mới mà thôi. Theo kinh nghiệm của ông, chúng ta sẽ mất khoảng 20 giờ thực hành để có thể phá vỡ rào cản thất vọng, để đi từ mức hoàn toàn không biết gì về một công việc bạn đang cố gắng làm, tới mức có thể làm việc đó tốt một cách ngạc nhiên. Nói cách khác, 20 giờ đầu tiên chính là một phép thử cho thấy bạn có thực sự đủ dũng khí để dành ít nhất 10.000 giờ cho công việc ấy hay không.

Hãy thử dành 1 giờ mỗi ngày cho việc học và luyện viết, liên tục trong 20 ngày. Nếu bạn càng viết càng vui, càng viết càng hăng say, chúc mừng bạn đã có một sự lựa chọn đúng đắn.
Còn nếu bạn bỏ ngang khi hành trình 20 giờ đầu tiên chưa dừng lại, mình cũng chúc mừng bạn vì đã buông bỏ được một thứ có vẻ như không thuộc về bạn.

2. Những ưu tiên hàng đầu trong cuộc sống của bạn là gì?

Ngày 2/4/2016, cách đây đúng 4 năm, mình quyết định nghỉ việc tại một học viện đào tạo Digital Marketing và băn khoăn giữa 3 phương án: Trở thành Freelance Writer; chấp nhận offer công việc từ phía bạn bè/đối tác; hay thử thách bản thân bằng việc apply vào một công ty mới mà yêu cầu có vẻ cao hơn so với kinh nghiệm/kỹ năng của mình.
Lúc đó mình còn là một cô gái độc thân vô tư, kinh nghiệm làm nghề mới chỉ khoảng 1.5 năm, mình cảm thấy cần ưu tiên cho việc phát triển bản thân trước. Vậy là mình chọn phương án thứ 3 – thử thách bản thân. Đó là một quyết định đúng đắn, bởi 2 năm sau đó mình đã được thử thách rất nhiều trong nghề nghiệp và cũng đã học được rất nhiều từ cả thành công lẫn thất bại.
Còn ngày hôm nay, tức 4 năm sau, mình – trong vai trò là mẹ của em bé Tin Tin, sự ưu tiên của mình là con trai. Mình lựa chọn làm Freelance Writer để mỗi ngày có thể ở gần bên con, chăm sóc cho con, và không bỏ lỡ bất cứ giây phút nào trên hành trình lớn khôn của con. Cứ nghĩ lại thời điểm còn làm Full-time, sáng nào cũng vội vã hòa vào dòng người chen lấn từng xăng-ti-mét vuông lòng đường và cả vỉa hè để đi làm khi em bé Tin chưa thức dậy, tối lại bài ca chen lấn như vậy để trở về nhà, khi Tin đã được bà nội đón về từ trường mầm non, tắm gội thơm tho và cho ăn uống no nê, mình lại chảy nước mắt. Mình đã tự vấn bản thân, rằng mình sinh con ra để làm gì khi không thể tự tay chăm sóc cho con, rằng tiền lương mình nhận mỗi tháng có xứng đáng để đánh đổi bằng tuổi thơ của con hay không. Câu trả lời là KHÔNG. Và thế là mình nộp đơn xin nghỉ việc. Đó cũng là một quyết định đúng đắn không khác gì quyết định 4 năm trước, dù chúng trái ngược hoàn toàn với nhau.

Kể chuyện này để mọi người hiểu, ở mỗi giai đoạn trong cuộc đời chúng ta sẽ có những sự ưu tiên nhất định, và lựa chọn của chúng ta cũng nên dựa trên những ưu tiên đó.
Lời khuyên của mình dành cho các bạn Content Writer là, trước khi lập gia đình, các bạn – đặc biệt là các bạn nữ, nên ưu tiên công việc Full-time với đầy đủ chế độ, đóng bảo hiểm đều đặn đàng hoàng ít nhất 12 tháng liên tiếp trước khi có kế hoạch sinh con. Để nếu có lỡ yêu con quá, muốn nghỉ việc hẳn chăm con cho cứng cáp, ít nhất bạn cũng có 2 khoản là tiền thai sản + 3 tháng lương trợ cấp thất nghiệp.
Sau khi sinh con, bạn có thể tùy chọn làm Fulltime hoặc Freelance trong khả năng của mình. Nhưng lưu ý là, nên chọn công việc Fulltime dựa trên sự ưu tiên là khoảng cách từ nhà đến chỗ làm, sự thuận tiện để đưa đón con đi học, đi khám/chữa bệnh (vì 2 năm đầu là thời gian mà các em bé hay ốm nhất). Nếu đã đủ cứng cáp trong nghề và không quá áp lực về tài chính, phương án tốt nhất là làm Freelance Writer và đóng bảo hiểm tự nguyện, để vừa có thể làm việc mình yêu thích vừa quán xuyến được việc gia đình, chăm lo cho con.
Như mình hiện tại thì tuy mình làm Freelance Writer toàn thời gian nhưng vẫn ký hợp đồng lao động với công ty của chị mình, và đóng bảo hiểm đàng hoàng. Nhiều bạn không hiểu quyền lợi của việc đóng bảo hiểm như thế nào đâu, chỉ thấy mỗi tháng bị trừ đi một ít tiền bảo hiểm là xót ruột thôi, nhưng cứ thử bầu bí sinh con thì mới thấy tầm quan trọng của nó.

Nụ cười của con trai là động lực trở thành Freelance Writer của mình

3. Bạn cần chuẩn bị gì trước khi quyết định nghỉ việc để làm Freelance Writer toàn thời gian?

Trở thành Freelance Writer toàn thời gian không nên là một quyết định ngẫu hứng, trong một phút bốc đồng chán tất thảy (từ đồng nghiệp, đến sếp, đến công việc, đến cuộc đời…) mà nên có sự chuẩn bị kĩ càng.
Đầu tiên, hãy đảm bảo rằng bạn quyết định nghỉ việc vì không còn học hỏi được thêm gì nhiều từ công ty hiện tại, vì đã mắc kẹt ở một level kiến thức/kĩ năng quá lâu, vì không còn tìm thấy niềm vui trong công việc và không có động lực để cố gắng nữa… Mối quan hệ giữa bạn và công ty lúc này là một mối quan hệ toxic, không tốt cho cả đôi bên. Thì thôi mình nên chia tay.
Kế đó, bạn cần có một khoản tài chính dự phòng để sống ổn định trong khoảng 3-6 tháng sau khi nghỉ việc. Đó có thể là tiền tiết kiệm cá nhân, 3 tháng trợ cấp thất nghiệp khi đã đóng đủ 12 tháng bảo hiểm (như mình đề cập ở trên), và nguồn thu một vài job Freelance mà bạn có ngay trong thời điểm đi làm Full-time.
Tiếp theo, bạn cần có lộ trình rõ ràng để upgrade bản thân trong thời gian trở thành Freelance Writer toàn thời gian. Phải xác định rõ rằng, khi còn ở công ty cũ, thành công của bạn có sự trợ giúp từ đồng nghiệp, từ các sếp, từ tiềm lực vốn có của công ty. Còn khi làm một mình, bạn không còn những thứ đó nữa. Vậy thì nâng cấp bản thân là một việc tối quan trọng, khi thị trường ngày càng đòi hỏi nhiều hơn về kỹ năng từ Freelance Writer. Bạn có thể sẽ cần biết một chút về thiết kế, tạo dựng và chỉnh sửa video, có khi cần cả kỹ năng nhiếp ảnh v.v Đừng tiếc tiền đầu tư cho học hành và nâng cấp bản thân, vì đó là khoản đầu tư sinh lời.

4. Freelance Writer nên tìm kiếm khách hàng ở đâu và chào bán mình như thế nào?

Đầu tiên thì chúng mình nên học một chút về cách thức xây dựng thương hiệu cá nhân chuyên nghiệp và chỉn chu. Hãy chỉn chu từ cái Profile Facebook trở đi, để bất cứ ai nhìn vào cũng có thể nhận diện ra bạn là một Writer, với contact cho công việc rõ ràng. Sau đó thì đi tạo lập network.
Trong post chia sẻ của chị Linh Phan về cách thức tìm việc trong thời kì dịch bệnh, chị Linh có nói về việc tiếp cận các CEO, Founder, Investor… Bạn đã biết cách tiếp cận đến họ chưa? Nếu chưa thì mình gợi ý là, hãy tìm họ trong các Group về Quản trị và Khởi nghiệp, cũng như lọc trong Friendlist của các CEO để tìm ra các CEO – vì những đối tượng này có network chất lượng nhất để cho bạn sàng lọc. Mạnh dạn tiếp cận họ bằng bước đầu tiên là gửi đi lời mời kết bạn, nhớ là trước đó bạn đã chuẩn bị cho họ thấy một Profile thật chuyên nghiệp và thú vị rồi nha. Kế đến là cứ tiếp tục chia sẻ thật tâm huyết, chân thành và tự nhiên về công việc cũng như thành quả của mình, và job sẽ tự đến.
Mình có thể ví dụ rất đơn giản về cái post này của mình:

SỨC MẠNH CỦA NGÔN TỪ
Papa: Tin ơi ra bố tắm cho nào!
Tin: Không đâuuuuuuu
Papa: Đi, bố tắm cho xong rồi chơi
Tin: Không đâuuuuuuu * Lắc nguầy nguậy, giãy đành đạch không cho bố bế đi tắm, mặc bố năn nỉ gãy lưỡi *
Bố bất lực ra phàn nàn với mẹ – người đang cong đít chạy kịch bản cho hơn 70 video bài giảng Online.
Mẹ: Tin ơi ra bố cho đi bơi với bạn cá mập đi!
Tin: Đi nhuôn!
Con em lật mặt nhanh như lật bánh tráng vậy các bác ạ!

Post này mình chia sẻ trên Facebook cá nhân rất tự nhiên về cuộc hội thoại diễn ra trong gia đình mình thôi, nhưng đọc qua mọi người đều biết mình có khả năng lên kịch bản cho các khóa học Online. Cộng thêm một post mình chia sẻ miễn phí Slide mình tự thiết kế chủ đề Chim Hồng Hạc tặng các thầy cô giáo và bố mẹ muốn dạy con thuyết trình. Thế là mình có một khách liên hệ, nhờ soạn kịch bản cho Khóa học Tiếng Anh Online, kiêm luôn soạn Slide bài giảng cho họ. Job tự tìm đến!

Đây là Slide mình thiết kế và tặng miễn phí, để mọi người biết rằng mình làm được Slide hihi

Lời khuyên của mình là đừng ngần ngại show-off, nhưng hãy show-off dựa trên nền tảng là sự chân thành và giá trị thực sự của bạn. Không nên làm lố, thổi phồng khả năng của bản thân, nếu không muốn tự mình gây hại cho chính mình. Khách hàng cuối cùng sẽ chỉ nhìn vào sản phẩm của bạn để đánh giá bạn mà thôi!

Mình vẫn hay chụp màn hình làm việc như thế này, để mọi người không quên mình là một Writer

Ngoài ra, mình bổ sung thêm 1 tip cho các bạn Freelance Writer để đàm phán được Job tốt đi kèm thu nhập mong muốn nha! Hãy luôn chuẩn bị Portfolio thật đẹp với những sản phẩm tốt nhất, tâm đắc nhất của bạn để sẵn sàng cho khách hàng tham khảo bất cứ lúc nào họ muốn. Đối với mỗi một mảng nội dung, hãy tạo sẵn bản báo giá gồm 3 gói dịch vụ, với 3 mức giá từ thấp đến cao, tương đương với từng lợi ích đi kèm của mỗi gói cũng được nâng lên và ngày càng hấp dẫn hơn cho khách hàng lựa chọn. Cách set khoảng giá tùy thuộc vào bạn, miễn đáp ứng tiêu chí: Dù khách hàng chọn gói dịch vụ nào, bạn cũng có thể đáp ứng tốt và đạt được mức thu nhập tương xứng với mong muốn của mình.

Bản báo giá có thể linh động thay đổi tùy theo từng đối tượng khách và tùy thời điểm, khi bạn đã nâng cấp bản thân lên level cao hơn. Đừng ngại chào bán mình giá tốt!

Lời kết

Đại dịch Covid-19 là một cơ hội tốt để mỗi chúng ta nhìn nhận lại năng lực và khả năng thích ứng của chính mình, cũng như ý thức được sự biến động không ngừng của cuộc sống. Trong nguy có cơ. Bên cạnh những ảnh hưởng tiêu cực mà dịch bệnh mang lại, nó cũng mang đến cho bạn cơ hội để nâng cấp bản thân với vô số những khóa học miễn phí về marketing và truyền thông như mình từng đề cập ở bài viết trước đây.

Bị cho nghỉ việc vì chính sách cắt giảm nhân sự của công ty nên quay ra làm Freelance Writer cũng được, chủ động nghỉ việc về làm Freelance Writer cũng không sao! Tất cả đều mở ra cho bạn cơ hội mới. Cách đây 6 năm khi mình bắt đầu học và làm nghề Content Writer, mình đâu có điều kiện được tiếp cận đến những khóa học Online miễn phí và chất lượng như bây giờ. Nên nếu xét về sự thuận lợi khi bắt đầu theo nghề, các bạn đang có lợi thế rất lớn đấy!

Tổng kết lại là, nếu như…

• Mỗi ngày trôi qua bạn vẫn chán chường đếm cuộc đời mình bằng những lần chấm công, 8 tiếng thậm chí nhiều hơn dính chặt lấy văn phòng rồi trở về nhà với một cơ thể rệu rã uể oải, không có cảm hứng làm thêm bất cứ điều gì khác…
• Bạn luôn cảm thấy mình đang mắc kẹt ở một level nghề nghiệp mà không có gì phát triển lên, sử dụng kinh nghiệm học được của 1 năm và làm đi làm lại cho 5-10 năm ròng không có gì đổi mới…
• Bạn đã có gia đình, có con nhỏ, nhưng mỗi ngày đều đi làm trước khi con thức dậy và trở về nhà khi con đã ngủ; phải giao con cho người giúp việc mà không thể tự tay chăm lo cho con. Mỗi lần con ốm đau cả gia đình lại nhốn nháo, hai vợ chồng phải thay phiên nhau nghỉ làm để chăm sóc cho em bé. Một năm khoảng mười mấy, hai mươi lần con đau ốm như vậy…
• Thậm chí nếu bạn yêu thích viết lách nhưng đã rất lâu rồi không cầm bút hay gõ phím, chỉ quẩn quanh làm một công việc khác hoàn toàn với đam mê của mình nhằm mong cầu sự ổn định về kinh tế. Nhưng sự ổn định ấy cũng đã mất đi khi dịch Covid-19 ghé ngang…

Thì hãy mạnh dạn thử sức làm Freelance Writer đi!
Bởi Freelance Writer không chỉ là nghề nghiệp mang lại thu nhập tốt cho bất cứ ai tận tâm hết mình với nó, mang lại sự ổn định ngay cả trong thời điểm dịch bệnh u ám như thế này, mà còn mang lại các yếu tố mà mình đánh giá là quan trọng hơn tất thảy: Thời gian, sức khỏe, và trải nghiệm sống!
Chúc bạn có được sự lựa chọn sáng suốt!

Hoàng Ngọc.
A mother. A writer.